Theo các quan chức hải quan liên bang và các nguồn tin công nghiệp, hơn 1.000 lô hàng linh kiện năng lượng mặt trời trị giá hàng trăm triệu USD đã chất đống tại các cảng của Mỹ kể từ tháng 6 theo luật mới cấm nhập khẩu từ khu vực Tân Cương của Trung Quốc vì lo ngại về lao động nô lệ.

Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP) đã bắt giữ 1.053 lô hàng thiết bị sử dụng năng lượng mặt trời từ ngày 21 tháng 6, khi Đạo luật Bảo vệ Lao động Cưỡng bức (UFLPA) của người Uyghur có hiệu lực và ngày 25 tháng 10.

Cơ quan này sẽ không tiết lộ các nhà sản xuất hoặc xác nhận chi tiết về số lượng thiết bị năng lượng mặt trời trong các lô hàng, theo quy định của luật liên bang về bảo vệ bí mật thương mại.

Tuy nhiên, ba nguồn tin trong ngành có kiến thức về vấn đề này nói với Reuters rằng các sản phẩm bị giam giữ bao gồm các tấm pin và linh kiện polysilicon có thể lên tới 1 gigawatt công suất và chủ yếu được sản xuất bởi ba nhà sản xuất Trung Quốc - Longi Green Energy Technology Co Ltd, Trina Solar Co Ltd và JinkoSolar Holding Co.

Nhìn chung, Longi, Trina và Jinko thường chiếm tới một phần ba nguồn cung cấp bảng điều khiển cho Mỹ. Tuy nhiên, các nguồn tin trong ngành cho biết, các công ty đã tạm dừng các chuyến hàng mới đến Mỹ do lo ngại hàng hóa bổ sung cũng sẽ bị giữ lại.

Các nguồn tin cũng yêu cầu giấu tên vì họ không được phép nói công khai về vấn đề này.

Về phía Trung Quốc, cho đến nay, họ vẫn phủ nhận các cáo buộc của Mỹ về vấn đề lạm dụng lao động ở Tân Cương. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian nói trong một cuộc họp báo thường kỳ hôm thứ 6 rằng những tuyên bố về việc sử dụng lao động cưỡng bức ở Tân Cương là “điều phi lý” và sẽ cản trở phản ứng toàn cầu đối với biến đổi khí hậu. 

Ông nói: “Phía Mỹ nên dừng ngay việc đàn áp phi lý đối với các doanh nghiệp quang điện của Trung Quốc và giải phóng lô hàng bảng điều khiển năng lượng mặt trời bị thu giữ càng nhanh càng tốt”.

Trong một email, Jinko cho biết họ đang làm việc với hải quan Mỹ về tài liệu chứng minh nguồn cung cấp của họ không liên quan đến lao động cưỡng bức và tin tưởng rằng các lô hàng sẽ được chấp nhận.

Hai công ty còn lại Longi và Trina hiện vẫn chưa đưa ra bình luận nào liên quan đến vấn đề này.

Điểm nghẽn trên đang là một thách thức đối với sự phát triển năng lượng mặt trời của Mỹ vào thời điểm chính quyền Biden đang tìm cách khử cacbon trong nền kinh tế Mỹ và thực hiện Đạo luật Giảm phát khí thải (IRA), một luật mới khuyến khích các công nghệ năng lượng sạch để chống lại biến đổi khí hậu.

Theo nhóm thương mại của Hiệp hội Điện sạch Mỹ (ACP), việc lắp đặt năng lượng mặt trời ở Mỹ đã chậm lại 23% trong quý III và gần 23 gigawatt của các dự án năng lượng mặt trời bị trì hoãn, phần lớn là do không thể có được các tấm pin năng lượng mặt trời. ACP kêu gọi chính quyền Biden nên hợp lý hóa quy trình kiểm tra đối với hàng nhập khẩu.

ACP cho biết trong một tuyên bố: “Sau hơn bốn tháng các tấm pin mặt trời được xem xét theo UFLPA, không có tấm pin nào bị từ chối và thay vào đó chúng vẫn bị mắc kẹt trong tình trạng lấp lửng chưa có phương án giải quyết cuối cùng”.

Về cơ bản, UFLPA cho rằng tất cả hàng hóa từ Tân Cương đều được sản xuất bằng lực lượng lao động cưỡng bức và yêu cầu các nhà sản xuất xuất trình tài liệu tìm nguồn cung ứng thiết bị nhập khẩu về nguyên liệu thô để chứng minh điều ngược lại trước khi hàng nhập khẩu có thể được thông quan.

CBP sẽ không bình luận về thời gian giam giữ hoặc cho biết khi nào các lô hàng của họ có thể được trả tự hoặc bị từ chối

Longi, Trina và Jinko cung cấp hầu hết polysilicon của họ cho các nhà cung cấp Mỹ và Châu Âu như Hemlock Semiconductor, một liên doanh có trụ sở tại Michigan giữa Corning Inc và Shin-Etsu Handotai Co Ltd, và Wacker Chemie của Đức.

Người phát ngôn của Wacker sẽ không bình luận về động thái trên Mỹ nhưng cho biết công ty sẽ lấy nguồn hàng từ các nhà cung cấp ở Na Uy, Tây Ban Nha và Pháp.

Người phát ngôn cho biết: “Chiến lược mua sắm của chúng tôi cho chúng tôi mọi lý do để tự tin rằng các sản phẩm được sử dụng trong chuỗi cung ứng của chúng tôi được sản xuất theo cách tôn trọng quyền con người”.

Về phần công ty Hemlock, họ cho biết trong một tuyên bố rằng họ cung cấp tất cả silicon cấp luyện kim từ các nhà cung cấp sử dụng thạch anh được khai thác ở Bắc và Nam Mỹ.

CBP trước đó đã nói rằng họ đã giam giữ khoảng 1.700 lô hàng trị giá 516,3 triệu đô la theo luật UFLPA cho đến tháng 9 nhưng trước đó chưa bao giờ nêu chi tiết về các lô hàng.

EU trước đó cũng đã đề xuất lệnh cấm đối với các sản phẩm từ Tân Cương nhưng sau đó lại không thực hiện lệnh cấm này.

Huy Hoàng (Theo Reuters)