Làng Trạch Xá nổi tiếng với nghề may áo dài truyền thống, tương truyền đã được nghìn năm tuổi.

Làng Trạch Xá tên Nôm là Trầm Che, đầu thế kỷ XX thuộc tổng Trầm Lộng, phủ Ứng Hòa, tỉnh Hà Đông, nay là thôn Trạch Xá, xã Hòa Lâm, huyện Ứng Hòa, TP Hà Nội. Ngôi làng này cách trung tâm Hà Nội khoảng 45km.

Trạch Xá nổi tiếng với nghề may áo dài truyền thống, được truyền lại qua nhiều thế hệ. Cư dân làng Trạch Xá di dân ra nhiều địa phương, mang theo nghề truyền thống của mình tạo thành những thương hiệu may áo dài nổi tiếng, tiêu biểu là các hiệu may áo dài lâu năm ở phố Lương Văn Can, Hà Nội.

Người dân Trạch Xá kể lại rằng bà Tổ nghề may của làng là bà Nguyễn Thị Sen, Tứ phi của vua Đinh Tiên Hoàng. Là người thông minh, khéo léo và sáng tạo, bà Nguyễn Thị Sen đã làm nên các mẫu quần áo của hoàng đế, cung phi, hoàng thân, quốc thích... Bà dạy các cung nữ từng đường kim, mũi chỉ phát triển nghề may trong cung vua.

Năm 979, bà Tứ phi Nguyễn Thị Sen đưa các con từ giã hoàng cung về Trạch Xá sau khi Đinh Tiên Hoàng và con trưởng là Nam Việt Vương Đinh Liễu bị sát hại.

Bà truyền dạy nghề may cho nhân dân trong làng, để rồi nghề may được cha truyền con nối, thế hệ trước dạy cho thế hệ sau và trở thành nghề truyền thống của làng. Ngày 12 tháng Chạp cũng là ngày mất của bà được lấy làm ngày giỗ tổ nghề nghề may Việt Nam và ngày 4 tháng Giêng là ngày khai kim, khai kéo, để các con cháu đi làm ăn ở nơi xa.

Trước năm 1980 nghề may áo dài truyền thống ở Trạch Xá phát triển mạnh mẽ. Chiếc áo dài truyền thống của người Trạch Xá bao giờ cũng mềm mại hơn, tha thướt và thực sự quyến rũ, được khách hàng trong và ngoài nước ưa chuộng. Chất liệu vải may áo dài ở Trạch Xá chủ yếu dùng là lụa, gấm...

Một điểm độc đáo ở làng nghề Trạch Xá là số đàn ông theo nghề may nhiều hơn phụ nữ do truyền thống từ xa xưa người phụ nữ chỉ được phụ việc cho nam giới. Đến nay, khi xã hội thay đổi quan niệm, người phụ nữ đã được bình đẳng làm nghề như nam giới.

Hiện cả làng Trạch Xá khoảng 300 hộ gia đình làm nghề, giải quyết việc làm cho hơn 600 lao động; giá trị sản xuất trung bình hàng năm đạt 7 tỷ đồng.

Đã có rất nhiều du khách nước ngoài đã tìm đến Trạch Xá, không chỉ để đặt mối quan hệ hợp tác đưa sản phẩm áo dài của Việt Nam đến với bạn bè trên thế giới. Hiện nay, làng Trạch Xá không chỉ may áo dài, áo tế, áo tượng mà còn làm chăn, gối, áo bông, trang phục cho các bộ phim và xuất khẩu các sản phẩm sang Hàn Quốc, Mông Cổ.

Thế Vũ