Ông Pompeo cho biết al-Qaeda đã tập trung quyền lãnh đạo của mình bên trong Tehran và các đại diện của thủ lĩnh Ayman al-Zawahiri hiện đang ở đó.

 “Al-Qaeda có một căn cứ địa mới. Đó là Cộng hòa Hồi giáo Iran”, Pompeo nói trong bài phát biểu tại Câu lạc bộ Báo chí Quốc gia.

“Tôi có thể nói Iran thực sự là Afghanistan mới - là trung tâm địa lý quan trọng của al-Qaeda - nhưng thực tế còn tệ hơn”, Ông Pompeo nói. “Không giống như ở Afghanistan, khi al-Qaeda ẩn náu trên núi, al-Qaeda ngày nay đang hoạt động dưới lớp vỏ cứng rắn của sự bảo vệ của chế độ Iran”.

Ngoại trưởng Mỹ, người sẽ rời nhiệm sở vào ngày 20 tháng 1 khi nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump kết thúc, cũng thúc giục quốc tế gây thêm áp lực đối với Tehran, nhưng đã ngừng kêu gọi hành động quân sự. “Nếu chúng tôi có lựa chọn đó, nếu chúng tôi chọn làm điều đó, có rủi ro lớn hơn nhiều khi thực hiện nó".

Ngoại trưởng Mỹ nói thêm rằng quan hệ giữa Tehran và al-Qaeda bắt đầu được cải thiện đáng kể vào năm 2015, khi chính quyền Obama, cùng với Pháp, Đức và Anh, đang hoàn tất thỏa thuận hạt nhân Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA), một thỏa thuận mang tính bước ngoặt được ký kết. Iran hạn chế làm giàu hạt nhân để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt quốc tế.

Iran do người theo dòng Shia lãnh đạo và phần lớn al-Qaeda thuộc dòng Sunni từ lâu đã được coi là kẻ thù trong khu vực. Tuy nhiên, các báo cáo về hoạt động của al-Qaeda sử dụng lãnh thổ Iran và những tuyên bố về sự phối hợp mạnh mẽ hơn trước đây đã vấp phải sự hoài nghi trong cộng đồng tình báo và Quốc hội Mỹ.

"Những lời nói dối ấm áp"

Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif đã nhanh chóng cáo buộc Ngoại trưởng Pompeo là "những lời nói dối ấm áp" trong một tweet tố cáo các tuyên bố của người đồng cấp Mỹ là không có thật.

Tuyên bố của ông Pompeo có thể thể hiện sự leo thang về khả năng sử dụng vũ lực của Mỹ đối với Iran.

Theo luật Ủy quyền Sử dụng Lực lượng Quân sự (AUMF) năm 2001, các lực lượng Hoa Kỳ được phép truy đuổi al-Qaeda ở bất cứ đâu trên thế giới. Điều này có nghĩa là tuyên bố của Pompeo có thể cho phép chính quyền Trump đề nghị Quốc hội chấp thuận cho một cuộc tấn công vào Iran, theo điều ủy quyền đó nếu al-Qaeda được chứng minh là có mặt trên lãnh thổ Iran.

Quốc hội Mỹ, sau vụ ám sát vào tháng 1 năm 2020 đối với Thiếu tướng Iran Qassem Soleimani, đã thông qua một nghị quyết yêu cầu Tổng thống phải xin phép Quốc hội trước khi thực hiện các hành động quân sự chống lại Iran, điều mà ông Trump đã phủ quyết vào tháng 5.

'Rất không thuyết phục'

Trita Parsi, phó chủ tịch điều hành của Trung tâm Quincy Institute for Responsible Statecraft, một tổ chức tư vấn ở Washington, đã gọi những tuyên bố của ông Pompeo là “rất thiếu thuyết phục”.

“Tôi nghĩ câu hỏi mà chúng ta phải tự hỏi là, nếu ông Pompeo thực sự có bất kỳ bằng chứng thuyết phục nào về bất kỳ hình thức liên minh Iran-al-Qaeda, tại sao ông ấy lại đợi đến 8 ngày cuối cùng của nhiệm kỳ để đưa ra điều này?”, ông Parsi nói.

“Đây là một người đã theo đuổi chiến lược nghiền nát Iran trong bốn năm qua”, ông Parsi nói thêm. 

Chính quyền Tổng thống Trump đã chọn cách tiếp cận đối đầu với Tehran kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2017, theo đuổi chiến dịch trừng phạt "gây áp lực tối đa" sau khi rút khỏi thỏa thuận hạt nhân.

Gần đây nhất, Mỹ cáo buộc Iran vi phạm Công ước Vũ khí Hóa học khi cung cấp vũ khí hóa học cho nhà cầm quyền Lybian quá cố Muammar Gaddafi.

Một số sự cố đã đưa Tehran và Washington đến bờ vực xung đột trong nhiệm kỳ Tổng thống của ông Trump, bao gồm cả vụ ám sát Soleimani và căng thẳng xung quanh eo biển Hormuz, một tuyến đường thủy ở Vịnh Ba Tư đóng vai trò là tuyến đường vận chuyển quan trọng trong khu vực.

Mỹ đã ba lần bay máy bay ném bom B-52 qua vùng Vịnh trong tháng 12/2020, trong đó chính quyền Trump gọi là một biện pháp răn đe để ngăn Iran trả đũa nhân kỷ niệm vụ ám sát Soleimani của Mỹ.

Chỉ còn 7 ngày nữa là Tổng thống Joe Biden sẽ nhậm chức, các chuyên gia lên tiếng lo ngại rằng tổng thống sắp mãn nhiệm Donald Trump có thể thực hiện các hành động "liều lĩnh" chống lại Iran, có thể đe dọa chính quyền sắp tới của Joe Biden, người hy vọng sẽ tái gia nhập thỏa thuận hạt nhân và đưa Iran trở lại tuân thủ.

“Đây có vẻ là một nỗ lực tuyệt vọng của ông ấy để cố gắng định hình lại các sự kiện, phục vụ mục đích chính trị của mình, mà ngay bây giờ là đảm bảo rằng chính quyền Joe Biden không thể hoàn tác những thiệt hại mà Pompeo và Trump đã gây ra cho mối quan hệ của chúng ta”, Parsi nói.

Đặc vụ của Al-Qaeda bị giết

Ông Pompeo cũng thông báo hôm thứ Ba (12/1) rằng Abu Muhammad al-Masri của al-Qaeda, kẻ bị cáo buộc chủ mưu vụ đánh bom năm 1998 nhằm vào hai đại sứ quán Hoa Kỳ ở châu Phi, đã bị giết ở Iran vào ngày 7/8/2020.

Bộ ngoại giao Iran đã bác bỏ các tuyên bố vào thời điểm đó, nói rằng truyền thông Hoa Kỳ không nên trở thành con mồi của "các quan chức Hoa Kỳ và Israel làm theo kiểu Hollywood".

Đồng thời, Bộ này cũng cáo buộc Mỹ "sợ Iran" trong bối cảnh Trump đang "gây áp lực tối đa".

Ông Pompeo hôm thứ Ba (12/1) công bố các biện pháp trừng phạt mới đối với một số quan chức Iran và phần thưởng trị giá 7 triệu USD cho thông tin về một thành viên al-Qaeda mà ông cho là được cho là ở Iran, được xác định là Muhammad Abbatay hoặc Abd al-Rahman al-Maghrebi.