Tuổi lên 2 đã mồ côi cha 

Trong nhìn nhận của nhiều người, bà Aung San Suu Kyi là người được sinh ra dưới một vì sao chiếu mệnh đặc biệt, thuộc dòng dõi “trâm anh thế phiệt” bởi bà là cô gái út được cưng chiều nhất của tướng Aung San - người vẫn được Myanmar xem như người anh hùng vĩ đại vì đã có công lớn trong việc giải phóng Myanmar khỏi ách thống trị của thực dân Anh và phát xít Nhật, đưa nước này trở thành một quốc gia độc lập. Mẹ bà, bà Khin Kyi - cũng là một nhân vật chính trị tên tuổi, một đại sứ ngoại giao rất được kính trọng trong chính giới Myanmar, từng công cán tại nhiều nước.

Nhưng tạo hóa cũng éo le. Khi cô “công chúa nhỏ” chưa kịp đủ lớn để hiểu hết tầm vóc to lớn và những di sản tinh thần của người cha vĩ đại của mình thì ngày 19/7/1947, tướng Aung San và một số nhà lãnh đạo đòi độc lập khác bị ám sát. 

Khi đó, tướng Aung San mới 32 tuổi còn cô con gái út Suu (tên thân mật của bà Aung San Suu Kyi) mới lên 2. Phải rất lâu sau này, khi đã trở thành cô sinh viên tuổi 20, Aung San Suu Kyi mới “thấm” cái giá của nỗi đau mất cha quá sớm, “thấm” cái hẫng hụt của một đứa con chẳng có được nhiều những cái vỗ về, chẳng được nghe nhiều những lời chỉ bảo của người cha…

Nhưng sự thật bao giờ cũng là sự thật và ta phải học cách chấp nhận lấy nó. Bà Aung San Suu Kyi, đã được chính người mẹ can trường của mình, bà Khin Kyi sớm dạy cô điều đó. Mất chồng giữa tuổi thanh xuân, một nách 3 đứa con thơ, sự nghiệp chính trị nặng trên vai, rồi sự lăm le đe dọa của chính quyền quân sự đối lập… bà Khin Kyi sống giữa muôn vàn thử thách và thử thách đã buộc bà phải mạnh mẽ hơn bao giờ hết. 

Cô con gái Suu, nhờ vậy, cũng được thừa hưởng rất sớm tinh thần sống ấy của bà. Ngày qua ngày, bà Khin Kyi tập cho con gái hiểu rằng cô là niềm trông đợi lớn nhất của cha mẹ, rằng con “đừng bao giờ quên con là con gái của ai”, rằng con phải học, phải hoàn thiện mình để sớm một ngày tiếp nối được con đường cha con đã đi: con đường đi tìm nền dân chủ thực sự cho đất nước Myanmar.

Mẹ làm quan chức ngoại giao nên hầu hết tuổi thơ và cả thời trẻ của Suu là ở nước ngoài. Năm 1964, vừa tròn 19 tuổi, Suu được mẹ gửi đi Anh học để nghiên cứu về Chính trị, Triết học và Kinh tế học tại Oxford cũng bởi kỳ vọng lớn lao ấy. 

Có lẽ hiểu được sự kỳ vọng ấy, hiểu được tình thương yêu lớn lao mẹ dành cho mình nên về sau này khi trở thành một thiếu nữ, cô sinh viên Suu đã rất tu chí học hành tại ngôi trường danh giá.

 

Người phụ nữ thích cài hoa trên tóc và câu chuyện tình như phim

Nữ chính trị gia nổi tiếng nhất Myamar, nhà lãnh đạo cứng rắn và “đáng gờm” của đảng Liên đoàn Quốc gia vì dân chủ (NLD) trong mắt nhìn của chính quyền quân sự đối lập - thực chất lại là người phụ nữ “cực phụ nữ”. 

 Bất cứ lúc nào nhìn vào hình ảnh bà Aung San Suu Kyi, công chúng và báo giới đều thấy rõ sự nhẹ nhàng, dịu dàng rất mực, dáng người mảnh mai luôn ẩn sau những bộ trang phục dân tộc thanh nhã. 

Điểm đặc biệt khiến bà Aung San Suu Kyi sở hữu thêm một biệt danh “người phụ nữ cài hoa trên chính trường” là việc hầu như không lúc nào người ta thấy nữ chính trị gia này không xuất hiện với mái tóc búi sau được cài hoa rất điệu đà. Có vẻ như những bông hoa ấy đã tạo cho bà một vẻ bề ngoài gần gũi, mềm mại và… khác biệt.

Và có lẽ cũng chính vẻ đẹp khác biệt mang đậm tính phương Đông ấy đã dẫn người con gái Myanmar vào câu chuyện tình như trên phim. Và thực sự câu chuyện ấy đã vào phim - The Lady (2011). 

Rebecca Frayn, nhà văn, nhà làm phim, viết trên tờ Telegraph cuối năm 2011: “Khi tôi bắt đầu nghiên cứu một kịch bản về Aung San Suu Kyi bốn năm trước, tôi không ngờ rằng mình đã tìm thấy một trong những câu chuyện tình hay nhất của thời đại chúng ta”.

Đôi trẻ gặp nhau lần đầu năm 1964 khi Aung San Suu Kyi đang là sinh viên năm đầu tại Oxford. Với Michael Aris, đó là một mối tình sét đánh. Người đàn ông phương Tây đã bị mê hoặc cô sinh viên bé nhỏ, trầm lặng, tóc đen, luôn vận trang phục truyền thống của Myanmar với bông hoa cài trên tóc. 

Chuyện tình của họ cứ diễn ra êm đềm suốt 4 năm và kết thúc bởi màn cầu hôn không thể lãng mạn hơn trên một đỉnh núi tuyết phủ của vương quốc Bhutan năm 1972. 

Giữa mây trời, Aung San Suu Kyi nghẹn ngào nói lời đồng ý, nhưng vẫn buộc phải “giao ước” với chồng: “Em chỉ xin anh một điều. Nếu có một ngày nào đó dân tộc của em cần đến em, thì em xin anh hãy giúp em làm tròn nhiệm vụ của em. Em chưa đoán được lúc nào sẽ đến, nhưng chuyện đó rất có thể xảy ra”. Yêu Aung San Suu Kyi, Michael Aris chấp nhận.

 

16 năm bên nhau, hạnh phúc của họ êm đềm khi Aung San Suu Kyi tạm thời quên đi nỗi niềm đau đáu ấy, tự kiềm tỏa tính cách cực kỳ mạnh mẽ của “một chính trị gia từ trong máu” để làm tốt thiên chức người vợ, người mẹ. Họ có 2 con trai: Alexander sinh năm 1973 và Kim sinh năm 1977.

Cuộc sống bên chồng con của bà Aung San Suu Kyi cứ diễn ra êm ả suốt 16 năm như thế cho đến một đêm của năm 1988 khi Aung San Suu Kyi bất ngờ nhận tin sét đánh: mẹ bà bị đột quỵ. 

Là đứa con hiếu thảo, ngay lập tức Aung San Suu Kyi bay từ Oxford về Thủ đô Rangoon, Myanmar. Nhưng bà có ngờ đâu, chuyến đi tưởng chỉ để chăm sóc mẹ vài tuần lại trở thành chuyến đi ly biệt, không hẹn ngày về.

Một Rangoon chìm trong hỗn loạn và việc quần chúng đang cần một nhà lãnh đạo cuộc nổi dậy chống lại chế độ độc tài, cùng niềm đau đáu bao năm: “Tôi sẽ không bao giờ được phép quên tôi là con gái của ai”, đã giữ chân Aung San Suu Kyi ở lại Rangoon. Aung San Suu Kyi vẫn nghĩ rằng bà sẽ sớm trở lại Oxford một khi cuộc bầu cử được diễn ra. Michael Aris cũng đến Myanmar để sát cánh bên vợ.

Tuy nhiên, những diễn biến bất ngờ tại Myanmar đã khiến mọi dự định của vợ chồng Aung San Suu Kyi - Michael Aris tan vỡ. Michael Aris bị trục xuất khỏi Myanmar và chỉ có thể dõi theo vợ mình qua tin tức. Tại Myanmar, đường đi nước bước của Aung San Suu Kyi bị quân đội theo sát. Năm 1989, bà bị quản thúc tại nhà rồi bị cô lập. 

Từ đó, có đến hàng thập kỷ, giữa Aung San Suu Kyi và Michael Aris cùng hai con trai là nghìn trùng xa cách. Để người bạn đời mau trở về, nhà sử học đã âm thầm thực hiện chiến dịch thiết lập Aung San Suu Kyi như là một biểu tượng quốc tế để quân đội Myanmar không dám hãm hại. Nhưng, khi mọi sự còn chưa thành, Michael Aris phát hiện ông bị ung thư giai đoạn cuối. 

Trong những ngày cuối cùng của cuộc đời, Michael hơn 30 lần nộp đơn xin visa vào Myanmar để được gặp mặt vợ lần cuối nhưng đều bị từ chối. Quân đội Myanmar ra điều kiện: Aung San Suu Kyi có thể trở về Oxford để nói lời vĩnh biệt chồng nhưng điều đó cũng đồng nghĩa với việc bà sẽ bị lưu đày vĩnh viễn khỏi đất mẹ. 

Aung San Suu Kyi buộc phải đứng trước sự lựa chọn sinh tử: gia đình và Tổ quốc. Nhưng Michael Aris lại nghĩ vợ ông không cần thiết phải lựa chọn. Trong cuộc điện thoại với Aung San Suu Kyi, Michael Aris khăng khăng bà không cần cân nhắc việc trở về, rằng cái đích lớn nhất là làm tròn những gì cha mẹ bà đã từng gửi gắm.

Đến mức này, Aung San Suu Kyi hiểu rằng điều duy nhất bà có thể làm là: mặc chiếc váy có màu sắc chồng bà yêu thích nhất, cài một bông hồng lên tóc và đi đến Đại sứ quán Anh để quay đoạn phim từ biệt chồng mình, nói với ông rằng chính tình yêu của ông đã là điểm tựa cho bà. Đoạn phim được lén đưa ra khỏi Myanmar. Nhưng, điều đau đớn với Aung San Suu Kyi là khi đoạn phim đến được Oxford, Michael Aris đã mất cách đó hai ngày.

“Trái tim” Aung San Suu Kyi tưởng chừng như băng giá giây phút ấy. Nhưng bởi lời dặn dò của mẹ, từ niềm đau đáu từ tâm nguyện của cha, bởi sự thôi thúc của đất nước Myamar đang rất cần “ngọn hải đăng của nền dân chủ”, bà buộc phải nén nỗi đau riêng, ở lại Tổ quốc quê hương để phụng sự Tổ quốc.

Mãi cho đến khi được chính thức trả tự do vào tháng 11/2010, Aung San Suu Kyi đã gặp lại các con trai và các cháu. Bà ân hận vì đã không thể dành nhiều thời gian cho gia đình, nhưng không hề nghi ngờ gì về sự lựa chọn sau cuối là ở lại cùng với đồng bào, sự hy sinh to lớn của bà không là vô ích. Từ đó đến nay, rất nhiều đổi thay đã đến trên đất nước Myamar. 

Năm 2015, thủ lĩnh Aung San Suu Kyi cùng Đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (NLD) đã giành thắng lợi lớn trong cuộc bầu cử…

Hà Anh