Dự án quan trọng quốc gia

Tuyến vành đai 3 TP. HCM là đường vành đai đô thị được quy hoạch nằm trong mạng lưới đường bộ cao tốc, thuộc nhóm dự án quan trọng quốc gia và được ưu tiên đầu tư giai đoạn 2021 - 2030. 

Quy mô của đường Vành đai 3 TP. HCM gồm đường cao tốc vành đai mặt cắt ngang 6 - 8 làn xe cao tốc vận tốc thiết kế 100 km/h và đường song hành hai bên có quy mô có ít nhất 2 làn xe. 

Đường song hành 2 bên sẽ được đầu tư phân kỳ tùy theo nhu cầu vận tải, sự phát triển các đô thị hai bên và sẽ được tính toán, hoạch định cụ thể trong giai đoạn lập dự án đầu tư. 

Với tính chất vừa là đường cao tốc vành đai liên vùng, vừa là đường cao  tốc đô thị, đường Vành đai 3 TP. HCM có vai trò hết sức quan trọng không chỉ đối với việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương có  tuyến đi qua gồm TP. HCM và các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương, Long An mà còn là tiền đề, điều kiện cần để kêu gọi đầu tư, phát triển khu đô thị, công  nghiệp, thương mại, dịch vụ của các khu vực có tuyến đi qua, nâng cao khả năng kết nối giữa các đô thị vệ tinh dọc theo hai bên đường; giảm ách tắc giao thông ở TP. HCM; tạo không gian phát triển mới để khai thác tiềm năng sử dụng quỹ đất; tăng hiệu quả đầu tư đối với các dự án khác đang được triển khai thực hiện.  

Theo Sở GTVT TP. HCM, do phần tuyến chính cao tốc là đường dành cho xe cơ giới, có dải phân  cách chia đường cho xe chạy hai chiều riêng biệt; không giao nhau cùng mức với một hoặc các đường khác và chỉ cho xe ra, vào ở những điểm nhất định nên việc đầu tư xây dựng đường song hành là cần thiết để tổ chức giao thông kết nối với khu đô thị, khu dân cư dọc 02 bên tuyến, phục vụ phát triển khu công nghiệp, khai thác quỹ đất hai bên đường, đảm bảo các mục tiêu đầu tư, đồng thời phù hợp với các quy hoạch đã được duyệt. 

Phát triển tiềm năng, lợi thế khu đất xung quanh dự án

Theo ông Lương Minh Phúc, Giám đốc Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP. HCM (Ban Giao thông) cho biết, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án, TP. HCM đã chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với các địa phương nơi dự án đi qua khảo sát, tính toán sơ bộ đơn giá các khu đất dọc theo dự án tối thiểu dự kiến 15 triệu đồng/m2. Đơn giá này, chưa bao gồm chi phí đầu tư hạ tầng kỹ thuật - xã hội.  

Sau khi dự án được Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, quá trình triển  khai dự án cùng với đầu tư các tuyến đường kết nối với các khu đất dọc theo dự án, lợi thế tiềm năng sẽ tăng lên và qua quá trình đấu giá giá trị các khu đất này sẽ tăng lên.  

Đối với giá đền bù đất dân cư trong công tác GPMB là 26 triệu đồng/m2. Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án, sơ bộ kinh phí bồi thường, hỗ trợ,  tái định cư được lập trên cơ sở khối lượng GPMB dự kiến và các đơn giá đất, tài  sản trên đất, mức hỗ trợ áp dụng tại thời điểm năm 2022.

Kinh phí đã bao gồm cả kinh phí dự kiến để xây dựng hạ tầng khu tái định cư. Kinh phí bồi thường,  hỗ trợ, tái định cư, giảm trừ các nút giao chưa xây dựng trong giai đoạn 1 và đã tính đã bao gồm dự phòng phí cho công tác này là 10%.  

Trong bước tiếp theo, TP. HCM sẽ thực hiện công tác đo vẽ, kiểm kê, thẩm định giá, xây dựng và phê duyệt Phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án theo đúng quy định; đảm bảo tính đúng, tính đủ và đã tính đến các chính sách về đào tạo nghề, sinh kế cho người dân, đảm bảo người dân tái định cư có nơi ở mới tốt hơn, tạo sự ủng hộ và đồng thuận của người dân  trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng. 

Đầu tư công, nhà nước tổ chức thu phí

Kiểm toán Nhà nước cho rằng về hình thức đầu tư, Chính phủ sử dụng 100% vốn đầu tư công.

Về nguồn vốn ngân sách địa phương, Hội đồng nhân dân các địa phương  đã rà soát nguồn vốn trung hạn của các địa phương, tập trung nguồn vốn cho các dự án trọng điểm, cấp bách (trong đó có đường Vành đai 3).

Vốn ngân sách địa phương tham gia dự án trong năm 2023-2024 chủ yếu tập trung đối với TP. HCM (13.326 tỷ đồng) và Bình Dương (5.350 tỷ đồng). Hai địa phương này có điều kiện thu ngân sách nhà nước lớn, dự kiến huy động được nguồn thu khi phục hồi kinh tế sau dịch Covid-19; trong trường hợp cần thiết sẽ báo cáo Chính phủ về việc phát hành trái phiếu chính quyền địa phương để đảm bảo nguồn vốn cho Dự án. Như vậy, sẽ hoàn toàn đảm bảo nguồn vốn cho dự án theo tiến độ đề ra. 

Đại diện Ban Giao thông TP. HCM cũng thông tin, trước đó quá trình nghiên cứu dự án đã xem xét các phương thức đầu tư PPP (Hợp đồng BOT) với nhiều kịch bản khác nhau, trong đó kịch bản khả thi nhất là đầu tư PPP phần đường cao tốc (không bao gồm GPMB & đường song hành, hỗ trợ nhà nước tối đa 50% đối với phần vốn đầu tư PPP) thì thời gian hoàn vốn là 29 năm.

Tuy nhiên, theo Bộ GTVT khi thực hiện các dự án theo phương thức PPP, với thời gian hoàn vốn kéo dài (29 năm) khó hấp dẫn nhà đầu tư.

Với kịch bản này, vốn do Nhà đầu tư huy động là 13.545 tỷ đồng (chiếm tỷ lệ rất nhỏ khoảng 18% TMĐT dự án), vốn nhà nước đóng góp là 61.833 tỷ đồng (chiếm  khoảng 82% TMĐT dự án), không phù hợp Luật PPP, tính khả thi rất thấp.  

Dự án Vành đai 3 TP. HCM là đường vành đai đô thị, đi qua  các khu vực đô thị, khu dân cư và định hướng trong tương lai phát triển các khu công nghiệp, khu đô thị mới, các trung tâm logictics, hệ thống cảng biển, ICD... 

Việc đầu tư dự án theo hình thức đầu tư công, nhà nước tổ chức thu phí không có tính chất hoàn vốn đầu tư dự án như đầu tư theo hình thức PPP (không tính lợi nhuận cho Nhà đầu tư, lãi vay,…) do đó sẽ chủ động về thời gian, giá vé phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và khả năng chi trả của doanh nghiệp, người  dân khi tham gia giao thông. Qua đó, sẽ tạo thuận lợi, thu hút các nhà đầu tư đối  với phát triển khu đô thị, khu công nghiệp, trung tâm logictics, ...