Đầu tháng này, Bộ Tài chính Trung Quốc nói với các chính quyền địa phương trong một thông báo chính thức rằng các nhà cung cấp thuộc sở hữu nước ngoài 'phải đảm bảo quyền tham gia công bằng vào mua sắm của chính phủ' miễn là sản phẩm của họ được sản xuất tại Trung Quốc.

Thời điểm của các hướng dẫn được đưa ra sau khi Trung Quốc tuyên bố tham gia Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), cho thấy Bắc Kinh đang đặt cơ sở cho các cuộc đàm phán.

Theo CPTPP, các chính phủ không được phân biệt đối xử đối với hàng hóa và dịch vụ từ các nền kinh tế thành viên khác khi trao hợp đồng mua sắm.

Trong khi nỗ lực của Trung Quốc được một số thành viên CPTPP ở Đông Nam Á và Nam Mỹ hoan nghênh, những quốc gia khác lại đặt câu hỏi liệu Bắc Kinh có giải quyết các vấn đề khó tiếp cận thị trường như các quy tắc mua sắm của chính phủ hay không.

Một nguồn tin chính phủ Nhật Bản cho biết: "Điều quan trọng nhất là Trung Quốc phải đáp ứng các tiêu chuẩn. Sẽ không có chuyện nhượng bộ, ngoại lệ đối với Trung Quốc".

Theo thông báo của Bộ tài chính Trung Quốc, chính quyền địa phương không được hạn chế sự tham gia của các nhà cung cấp bằng cách đặt ra các điều kiện về thành phần hoặc vị trí của các cổ đông của họ. Bộ cho biết các khiếu nại về đấu thầu hoặc kết quả phải được xử lý công bằng, bất kể chúng đến từ các công ty nước ngoài hay trong nước.

Bộ cũng ra lệnh cho chính quyền địa phương sửa đổi danh sách các ứng viên nhà cung cấp vốn được coi là rào cản trên thực tế đối với sự tham gia của nước ngoài.

Luật mua sắm của chính phủ Trung Quốc quy định rằng chính quyền địa phương và các công ty nhà nước mua các sản phẩm do Trung Quốc sản xuất. Tuy nhiên, các công ty Nhật Bản đã phàn nàn về việc thua cuộc trong các cuộc đấu thầu của chính phủ, mặc dù cung cấp các sản phẩm sản xuất tại Trung Quốc với giá tương đương với các đối thủ Trung Quốc.

Các thành viên của cộng đồng doanh nghiệp nước ngoài ở Trung Quốc đã hoan nghênh thông báo này là một bước đi đúng hướng nhưng nói rằng họ cần thời gian để xem điều gì xảy ra trên thực tế.

Thông báo cho phép thực hiện các ngoại lệ đối với "các chương trình mua sắm liên quan đến an ninh hoặc bí mật nhà nước", vì vậy mức độ cải thiện trong tiếp cận thị trường mà các hướng dẫn này sẽ mang lại là không rõ ràng.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tán thành "quan điểm tổng thể" về an ninh quốc gia bao gồm 11 lĩnh vực, bao gồm kinh tế, quân sự, văn hóa, khoa học công nghệ và thông tin.

Từ khoảng năm 2018, chính phủ Trung Quốc đã tổng hợp danh sách các nhà sản xuất và sản phẩm được khuyến nghị cho máy tính cá nhân, máy chủ, máy in đa chức năng và công nghệ thông tin khác. Các danh sách này được cho là nhằm hạn chế các nhà cung cấp bằng cách áp đặt các điều kiện như tỷ lệ sở hữu và quản lý nước ngoài.

Ngay cả khi có hướng dẫn mới từ Bộ tài chính, ranh giới mơ hồ của an ninh quốc gia có thể dẫn đến yếu tố tùy tiện trong cách các cơ quan chức năng đưa các quy tắc vào thực tế.

Trung Quốc cũng đang cân nhắc những thay đổi pháp lý đối với hoạt động mua sắm của chính phủ.

Trong khi đó, Mỹ đã thực hiện các bước để ngăn các nhà cung cấp Trung Quốc khỏi các thỏa thuận của chính phủ Mỹ. Vào tháng 8 năm 2019, các cơ quan liên bang đã bị cấm mua các sản phẩm từ nhà sản xuất thiết bị viễn thông Huawei Technologies và bốn công ty Trung Quốc khác. Vào tháng 8 năm 2020, bất kỳ nhà thầu nào sử dụng thiết bị hoặc dịch vụ do năm công ty này cung cấp đều bị cấm tham gia vào các hợp đồng của chính phủ.

Mai Vân (theo Nikkei)