Dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp thời gian qua đã tác động không nhỏ đến ngành GTVT, gây ra nhiều khó khăn như sản lượng vận chuyển, luân chuyển toàn ngành giảm; gián đoạn việc triển khai một số dự án đầu tư kết cấu hạ tầng, ảnh hưởng đến hoạt động vận tải và logistics;...

Khó khăn bủa vây vận tải biển

Ngày 17/9, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể đã chủ trì cuộc họp trực tuyến về vấn đề tạo thuận lợi cho vận tải biển và dịch vụ logistics trong điều kiện phòng chống dịch COVID-19. 

Ông Nguyễn Cảnh Tĩnh, Tổng giám đốc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC) cho biết, đặc thù của tàu biển là hoạt động dài ngày, liên tục trên biển. Thuyền viên bị mắc COVID-19 trong quá trình hàng hải không thể có điều kiện tiếp cận với cơ sở y tế trên bờ.

Sự nguy hiểm không chỉ với một người mà với tất cả các thuyền viên trên tàu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi vận chuyển hàng hóa.

“Hiện VIMC đang có 78 tàu biển hoạt động trong nước và quốc tế với khoảng 4.000 thuyền viên. Tuy nhiên số lượng sỹ quan thủy thủ được tiêm vaccine phòng COVID-19 mới chỉ được 10%...”, Tổng giám đốc VIMC chia sẻ.

Ngoài ra một trong những khó khăn hiện nay là tàu cập cảng biển Hải Phòng thay thuyền viên nhưng lực lượng thuyền viên dự trữ lại ở nhiều địa phương khác nhau.

Để thay thế được, họ buộc phải đáp ứng yêu cầu cách ly 14 ngày nếu vào địa phận TP.Hải Phòng. Đồng nghĩa với việc tàu phải nằm chờ 14 ngày ở cảng, phát sinh nhiều chi phí.

Trong khi đó, thực tế thuyền viên chỉ đi qua Hải Phòng chứ không lưu trú. Vì vậy, Tổng giám đốc Nguyễn Cảnh Tĩnh đề xuất Bộ GTVT có ý kiến đề nghị các tỉnh thành tạo điều kiện cho các thuyền viên có giấy xét nghiệm PCR âm tính có thể lên tàu luôn.

Cùng chung những khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch, Phó giám đốc Công ty Vận tải biển Vinaship Dương Ngọc Tú cho biết, tàu của đơn vị chủ yếu cập ở cảng biển Quảng Ninh để làm hàng.

Nhưng hiện UBND tỉnh Quảng Ninh ban hành quy định người từ ngoại tỉnh vào phải có giấy xét nghiệm PCR còn hiệu lực và đáp ứng tiêm đủ 2 mũi vắc xin. Quy định này khiến công tác thay thế thuyền viên của Công ty gặp nhiều khó khăn bởi tỷ lệ thuyền viên đã tiêm mũi 2 còn khá ít.

Do đó đại diện Công ty Vận tải biển Vinaship kiến nghị địa phương cần xem xét, nới lỏng quy định về tiêm chủng vắc xin, chấp thuận cho thuyền viên có giấy xét nghiệm PCR và đi từ vùng xanh có thể di chuyển qua nội tỉnh để phục vụ công tác thay thế.

Đặc biệt một trong những khó khăn khác mà các doanh nghiệp hàng hải đang gặp phải là tỷ lệ cấp giấy đi đường tại các địa phương hiện quá thấp so với nhu cầu nhân lực. 

Theo Tổng thư ký Hiệp hội Đại lý và Môi giới hàng hải (Visaba) Ngô Anh Tuấn, tại TP.Hồ Chí Minh lượng giấy đi đường cấp cho cho đại lý viên rất hạn chế, mỗi doanh nghiệp chỉ có 1 - 2 người được cấp.

Trong khi việc tiến hành quy định thủ tục về xuất nhập cảnh hay khi tàu gặp sự cố cũng phải cần sự xuất hiện của đại lý để giải quyết.

Tạo điều kiện thuận lợi cho đội ngũ lao động tại cảng biển

Thông tin tại buổi họp, Vụ trưởng Vụ Vận tải, Bộ GTVT Trần Bảo Ngọc cho biết, trong 8 tháng đầu năm 2021, sản lượng vận tải hàng hóa bằng đường biển ước đạt 54,5 triệu tấn (tăng 5%), luân chuyển hàng hóa đạt 111,6 triệu Tấn.km (tăng 2%) so với cùng kỳ năm 2020.

Khối lượng hàng hóa thông qua cảng biển trong 8 tháng qua đạt hơn 481 triệu tấn và khối lượng hàng hóa container đạt gần 16,7 triệu Teus.

Về phía Cục Hàng hải Việt Nam, Phó Cục trưởng Hoàng Hồng Giang khẳng định, sự tăng giá vận chuyển container hiện nay diễn ra trên toàn cầu.

Tại Việt Nam, điều đáng mừng là các phụ thu đối với hàng hóa vẫn không bị tăng. Cảng biển cũng đang áp dụng thu giá dịch vụ ở mức giá sàn, giúp chủ hàng tránh phát sinh chi phí.

Tuy nhiên Phó Cục trưởng Cục Hàng hải cũng thừa nhận, hiện ở TP.Hồ Chí Minh và một số địa phương chỉ cấp 10% giấy đi đường cho các nhân viên hãng tàu, đại lý,… ảnh hưởng đến quá trình giao nhận, làm tăng nguy cơ tồn hàng tại cảng.

Liên quan đến việc tiêm vắc xin, tính đến nay đã có hơn 4.200 thuyền viên được tiêm vắc xin tại khu vực cảng biển. Số lượng cán bộ công nhân viên làm việc tại cảng biển được tiêm là hơn 19.400 người và có gần 2.500 nhân viên hãng tàu, hoa tiêu, đại lý, dịch vụ hàng hải đã được tiêm vắc xin.

“Các địa phương cần tạo điều kiện cho các đối tượng liên quan đến hoạt động cảng biển. Đặc biệt là sớm có hướng dẫn đối với những người đã được tiêm vắc xin để việc đóng/rút hàng tại cảng biển được thuận lợi hơn. Các doanh nghiệp cảng biển cũng sớm giải được bài toán chi phí phát sinh khi mô hình 3 tại chỗ kéo dài...”, Phó Cục trưởng Hoàng Hồng Giang cho biết thêm.

Khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của lực lượng lao động trong chuỗi vận tải, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể đề nghị các địa phương cần ưu tiên tiêm vắc xin phòng COVID-19 cho đội ngũ lao động tại cảng biển, thuyền viên và các đối tượng làm việc tại doanh nghiệp sản xuất liên quan đến dây chuyền xuất nhập khẩu hàng hóa. 

“Các địa phương cũng cần xem xét lại vấn đề cấp giấy đi đường. Hoạt động tại cảng biển là đặc thù, để duy trì được phải có đủ lực lượng từ hải quan, cảng vụ, y tế, lái xe, đại lý giao nhận đến công nhân,…

Tỷ lệ cấp giấy đi đường phải đạt mức 70 - 80% để đảm bảo đủ nhân lực tham gia khai thác tại khu vực cảng chứ không thể chỉ ở mức 10 - 20% như hiện nay”, Bộ trưởng Bộ GTVT nhấn mạnh.

Bộ GTVT cũng đang chỉ đạo các đơn vị xây dựng kế hoạch mở lại hoạt động vận tải trên cả 5 lĩnh vực. Kế hoạch sẽ ưu tiên những những người đã được tiêm vắc xin hoặc được điều trị khỏi bệnh thành tham gia chuỗi vận tải dựa trên tình hình kiểm soát dịch bệnh tốt.

Liên quan đến đề xuất giảm phí hoạt động cho tàu, thuyền tại khu vực cảng biển, trên cơ sở kiến nghị của Bộ GTVT, vừa qua Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 32 trong đó miễn giảm nhiều loại phí hàng hải.

Hiện website của Bộ, Cục Hàng hải và các cảng vụ cũng đã niêm yết toàn bộ chi phí để doanh nghiệp có thể tham khảo trên đó như một sàn chi phí logistics, đảm bảo thị trường vận tải bằng đường biển được công khai, minh bạch ở mức tối đa.

 “Bộ GTVT cam kết sẽ chỉ đạo, kiểm tra hàng ngày toàn bộ hoạt động của các cảng, bất cứ nội dung dung nào vướng mắc liên quan đến vận tải, doanh nghiệp cần phản ảnh ngay đến đường dây nóng để Bộ đôn đốc xử lý ngay lập tức.

Chốt nào vướng mắc Bộ sẽ làm việc ngay với địa phương đó, tuyệt đối không để ùn tắc giao thông, ảnh hưởng đến hàng hóa”, Bộ trưởng khẳng định.