Kể từ lần phun trào đầu tiên, núi lửa đã giải phóng lưu huỳnh điôxít và ôxít nitơ - hai loại khí tạo ra mưa axit khi chúng tương tác với nước và ôxy trong khí quyển.

Với khí hậu nhiệt đới của Tonga, "nhiều khả năng sẽ có mưa axit xung quanh Tonga trong một thời gian tới", nhà núi lửa học Shane Cronin tại Đại học Auckland cho biết.

Mưa axit gây ra thiệt hại cây trồng trên diện rộng và có thể làm hỏng các mặt hàng chủ lực của Tonga như khoai môn, ngô, chuối và rau vườn. Cronin nói: “Tùy thuộc vào thời gian các vụ phun trào kéo dài bao lâu, an ninh lương thực có thể bị tổn hại".

Hình ảnh vệ tinh cho thấy đám khói đang lan rộng về phía tây, điều đó có nghĩa là Tonga có thể được tránh khỏi một phần mưa axit này.

Trong một bản tin hôm thứ Hai (17/1), văn phòng các vấn đề nhân đạo của Liên Hợp Quốc cho biết đang theo dõi chất lượng không khí và khuyến cáo mọi người nên che các bể nước gia đình và ở trong nhà nếu trời mưa.

Vùng đặc quyền kinh tế của Tonga có diện tích gần 700.000 km vuông biển lớn hơn 1.000 lần so với diện tích đất liền của nó. Và hầu hết người Tongan kiếm thức ăn từ đại dương.

Vài tuần trước vụ phun trào hôm thứ Bảy, Dịch vụ Địa chất Tonga đã cảnh báo rằng nước biển gần đó bị nhiễm độc do chất thải từ núi lửa độc hại, và ngư dân nên “cho rằng cá ở những vùng nước này bị nhiễm độc hoặc nhiễm độc”.

Các nhà khoa học cho biết một số loài cá sẽ bị diệt vong và những con sống sót sẽ buộc phải di cư. Những thay đổi hơn nữa trong cấu trúc của đáy biển có thể tạo ra những trở ngại mới cho tàu cá.

“Sẽ mất một thời gian trước khi các ngư trường cũ hoặc mới sẽ được khôi phục,” Brenna nói.

Tro rơi xuống cũng có thể làm hỏng các rạn san hô, mà ở Tonga là trụ cột của ngành du lịch đã mang lại tới 5 triệu USD mỗi năm trước đại dịch Covid-19.

Ngay cả trước khi vụ phun trào xảy ra, các rạn san hô của Tonga đã bị đe dọa bởi dịch bệnh và tác động của biến đổi khí hậu bao gồm san hô bị trắng hóa và các cơn lốc xoáy ngày càng mạnh.

Những vụ phun trào như vậy cũng giải phóng nhiều sắt hơn vào nước, có thể thúc đẩy sự phát triển của tảo xanh lam và bọt biển làm suy giảm thêm các rạn san hô.

Brian Zgliczynski, nhà sinh thái học rạn san hô tại Viện Hải dương học Scripps, cho biết các rạn san hô có thể phải bắt đầu lại - một quá trình có thể mất nhiều năm. Ông nói: “Những loài có khả năng chịu đựng tốt hơn với chất lượng nước kém sẽ đến trước”, trong khi san hô cứng và cá sẽ mất nhiều thời gian hơn để quay trở lại, ông nói.

Việc mất đi các rạn san hô cũng sẽ ảnh hưởng đến khả năng của Tonga đối phó với nước dâng và triều cường. Đây là một mối lo ngại đối với Tonga, nơi biến đổi khí hậu đang khiến mực nước biển tăng khoảng 6 mm mỗi năm - gấp đôi mức trung bình toàn cầu.

Mai Vân