Vào ngày 20/7, các nhà chức trách Trung Quốc phát hiện một cụm lây nhiễm COVID-19 ở phía đông thành phố Nam Kinh. Virus này nhanh chóng lây lan khắp đất nước, với hàng chục thành phố báo cáo các ca nhiễm do biến thể Delta có khả năng lây nhiễm cao.

Vào thời điểm đỉnh cao, Trung Quốc báo cáo hơn 140 ca nhiễm có triệu chứng mới mỗi ngày. Mặc dù chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong dân số 1,4 tỷ người, nhưng điều này đánh dấu một sự gia tăng đáng kể ở một quốc gia trong nhiều tháng đã ngăn chặn thành công sự lây lan của virus Corona. 

Tuy nhiên chưa đầy một tháng sau, dịch bệnh đang có dấu hiệu sớm hạ nhiệt. Các con số đã giảm đều đặn với việc cả nước báo cáo sáu trường hợp có triệu chứng lây nhiễm tại địa phương mới vào thứ Ba (17/8) và sáu trường hợp khác vào thứ Tư (18/8).

Sự thay đổi rõ ràng hoàn toàn trái ngược với nhiều quốc gia khác vẫn đang vật lộn với các đợt bùng phát lớn do biến thể Delta gây ra, trong đó có cả Hoa Kỳ, quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng lên tới 70% dân số trưởng thành vào đầu tháng 8.

Biến thể Delta hiện chiếm xấp xỉ 100% tổng số ca nhiễm virus Corona lưu hành ở Hoa Kỳ và đang đẩy các bệnh viện trở lại vượt mức công suất một lần nữa. Các chuyên gia cảnh báo, quốc gia này có thể sớm ghi nhận hơn 200.000 ca dương tính mới mỗi ngày khi virus lây lan, đặc biệt là ở những người chưa được tiêm phòng.

Trong khi đó ở Châu Á Thái Bình Dương, biến thể Delta đã buộc các khu vực của Úc và New Zealand trở lại trong tình trạng bị phong tỏa chặt, đồng thời hoành hành ở các quốc gia Đông Nam Á như Malaysia, Thái Lan, Philippines và Việt Nam.

Số ca nhiễm giảm xuống của Trung Quốc đã được báo cáo trên các phương tiện truyền thông nhà nước như là bằng chứng cho thấy các biện pháp kiểm soát zero-COVID nghiêm ngặt của nước này đang phát huy tác dụng, mặc dù vấp phải sự chỉ trích từ một số chuyên gia y tế công cộng nổi tiếng của Trung Quốc.

Cái gọi là mô hình "không lây nhiễm", cũng được triển khai ở những nơi như New Zealand và Hồng Kông, cho đến nay đã tỏ ra rất hiệu quả trong việc hạn chế sự lây truyền trên diện rộng. Các quốc gia và vùng lãnh thổ này đã phải đối mặt với những đợt bùng phát ít nghiêm trọng hơn so với những nơi khác trên thế giới, với số ca mắc và tử vong nói chung ít hơn.

Tuy nhiên, cách tiếp cận này đòi hỏi các biện pháp ép buộc, trừng phạt nghiêm khắc mà nhiều người cho rằng đơn giản là không bền vững về lâu dài, đặc biệt là khi các biến thể mới lan rộng và các quốc gia khác mở cửa phản đối. Các chuyên gia cho rằng các “lãnh thổ pháo đài” cuối cùng sẽ phải thay đổi khỏi chiến lược này, bởi họ không thể đóng cửa với thế giới mãi mãi.

Sau đợt bùng phát ban đầu, các nhà chức trách Trung Quốc đã hành động nhanh chóng, với nhiều thành phố lớn phát động các chiến dịch xét nghiệm hàng loạt và thiết lập các phòng xét nghiệm di động. Dương Châu, một trong những điểm nóng về lây nhiễm với dân số 4,5 triệu người, cho đến nay đã tiến hành bảy đợt sàng lọc sức khỏe hàng loạt cho các cư dân.

Các khu vực báo cáo xuất hiện ca nhiễm được phong tỏa ngay lập tức, với quy định người dân không được phép ra ngoài trừ những lý do khẩn cấp. Hàng chục triệu người bị giới hạn đi lại và di chuyển, cũng như các thủ tục kiểm tra bổ sung và kiểm dịch bắt buộc đối với bất kỳ ai đi lại giữa các thành phố hoặc tỉnh.

Ngoài giải pháp cứng, các nhà chức trách đã thực hiện biện nhiều pháp bổ sung như quy định bắt buộc đeo khẩu trang nơi công cộng và đặc biệt tăng cường chiến dịch tiêm chủng trên toàn quốc. Hơn 1,8 tỷ liều đã được sử dụng cho đến nay, theo Ủy ban Y tế Quốc gia (NHC). Chính quyền thành phố Vũ Hán hôm 08/08 đã loan báo kết thúc chiến dịch tiêm chủng cho 11 triệu cư dân của thành phố. Nhiều thành phố khác cũng có tỷ lệ tiêm chủng cao.

Sau một tháng quyết liệt và cứng rắn, kết quả mang lại là rất khả quan. Theo Chủ tịch NHC Ma Xiaowei, tính đến ngày 14/8, tổng cộng 36 trong số 48 thành phố bị nhiễm virus của Trung Quốc đã báo cáo không có ca nhiễm mới nào trong ít nhất sáu ngày.

Ông Ma cho biết trong một cuộc phỏng vấn hôm thứ Hai (16/8) với hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa xã rằng Trung Quốc sẽ cố gắng kiểm soát sự bùng phát của đại dịch vào cuối tháng 8, trước khi học sinh trở lại trường học cho học kỳ mới và trở lại cuộc sống bình thường càng sớm càng tốt.

Đà lây lan của biến thể Delta đang có dấu hiệu bị kìm hãm tại Trung Quốc, nhưng phải thừa nhận cái giá phải trả là những hạn chế đi lại mới, việc phong tỏa chặt chẽ nhiều khu phố và thậm chí cả thành phố nơi mà cư dân được xét nghiệm đại trà, đồng thời những quyết định này đòi hỏi chi phí lớn về tài chính và nguồn nhân lực, cùng giải pháp hiệu quả đáp ứng hậu cần rất lớn từ hàng chục thành phố với hàng chục triệu dân bị phong tỏa.

Ngoài ra, cách tiếp cận này có thể dẫn đến cảnh hoảng loạn nhất định ở một số nơi khi nhân viên y tế trong quần áo bảo hộ xuất hiện trở lại trên đường phố Trung Quốc. Hàng loạt siêu thị bị vét sạch, nhiều ngôi làng lập rào chắn như thời đại dịch bắt đầu ở Vũ Hán, chưa kể đến các biện pháp trừng phạt: Hơn 30 quan chức tại bốn tỉnh của Trung Quốc có dịch bệnh ảnh hưởng, đã bị trừng phạt vì thiếu cảnh giác và không hiệu quả trong việc ứng phó với cuộc khủng hoảng y tế.

Chính sách tuyệt đối không khoan nhượng với virus có thể dẫn đến một biện pháp hạn chế nhanh chóng, cư dân của một khu vực bị dịch sẽ phải đợi 14 ngày sau khi địa phương không thêm bất kỳ ca lây nhiễm nào, mới được đi lại...

Đây là những điều mà nhiều quốc gia không dễ thực hiện và nhiều người dân sẽ thấy khó chịu hoặc không muốn. Tuy nhiên, với bằng chứng thực tế từ Trung Quốc, phương pháp tiếp cận không COVID đang cho thấy hiệu quả, ít nhất là trong ngắn hạn khi giúp hạn chế số ca nhiễm trong lúc chờ triển khai biện pháp dài hạn như là tiêm chủng.

Nửa tháng trước, nhiều chuyên gia vẫn còn nghi ngờ về phương pháp tiếp cận “zero COVID”, còn lúc này không thấy ai lên tiếng khi Trung Quốc dần đưa số ca nhiễm về 0.