Washington đã đình chỉ tất cả các cam kết với Myanmar theo Thỏa thuận Khung Thương mại và Đầu tư song phương 'cho đến khi có sự trở lại của một chính phủ được bầu cử dân chủ', Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Katherine Tai cho biết hôm thứ Hai (29/3).

Động thái này được đưa ra nhằm đối phó với tình trạng bạo lực ngày càng leo thang của lực lượng an ninh Myanmar đối với dân thường kể từ cuộc đảo chính ngày 1 tháng 2 của nước này, đồng thời phản ánh sự chú trọng cao độ vào dân chủ và nhân quyền dưới chính quyền mới của Biden. Nó cũng đánh dấu một sự thay đổi đáng kể trong cuộc tranh luận quốc tế, từ các biện pháp trừng phạt tập trung vào lợi ích quân sự, sang các biện pháp bao trùm nhằm vào nền kinh tế rộng lớn hơn.

Các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ và các nước phương Tây khác chống lại các chế độ quân sự ở Myanmar vào năm 1989 đã ảnh hưởng đến các doanh nghiệp của đất nước và dẫn đến hàng chục nghìn người mất việc làm. Lần này, chính những người biểu tình đã kêu gọi các biện pháp mạnh mẽ hơn để phủ nhận sự kiểm soát kinh tế của quân đội.

Kể từ cuộc đảo chính ngày 1 tháng 2, hơn 510 thường dân không vũ trang đã thiệt mạng và hơn 3.000 người bị giam giữ, theo tổ chức nhân quyền địa phương Hiệp hội Hỗ trợ Tù nhân Chính trị.

Khoảng 5.000 sản phẩm từ Myanmar đã được hưởng lợi từ mức thuế bằng 0 theo GSP, một chương trình của Mỹ đã hết hạn vào cuối năm 2020 và đang được Quốc hội Hoa Kỳ xem xét lại. 

Ít nhất 114 dân thường đã thiệt mạng chỉ riêng trong ngày thứ Bảy (27/3) ở Myanmar, khi quân đội kỷ niệm Ngày Lực lượng Vũ trang hàng năm bằng cuộc diễu hành lớn với nhiều khí tài quân sự ở thủ đô Naypyitaw, và sự leo thang bạo lực chết người trên khắp các thị trấn và thành phố của đất nước. Lực lượng an ninh đã bắn trực tiếp vào người biểu tình cũng như vào nhà và xe ô tô.

Các phòng thương mại nước ngoài ở Yangon đại diện cho các doanh nghiệp Úc, Anh, Pháp và New Zealand hôm thứ Ba (30/3) đã cùng lên án và kêu gọi chấm dứt 'giết hại và bạo lực đối với người Myanmar', lặp lại tuyên bố của các phòng Mỹ, châu Âu và Nhật Bản gần đây.

Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã ký một lệnh hành pháp vào đầu tháng Hai cho phép các biện pháp trừng phạt ngay lập tức đối với lãnh đạo quân đội Min Aung Hlaing và các thành viên quân đội cấp cao khác đã chỉ đạo cuộc đảo chính, lợi ích kinh doanh của họ và các thành viên gia đình thân cận, cũng như các quan chức khác có liên hệ với quân đội. 

Mỹ và Anh tuần trước đã chuyển sang trừng phạt MEHL, trong khi Washington cũng nhắm mục tiêu vào MEC. Thông báo về các biện pháp trừng phạt MEHL, Ngoại trưởng Anh Dominic Raab cho biết động thái này nhằm vào lợi ích tài chính của quân đội 'để giúp rút cạn nguồn tài chính cho các chiến dịch trấn áp dân thường của họ.'

Hai tập đoàn có khoảng 150 công ty liên kết, theo một báo cáo năm 2019 do các nhà điều tra của Liên Hợp Quốc công bố. Cả hai thực thể quân sự đều hoạt động trong các lĩnh vực như ngân hàng, bán lẻ, khai thác mỏ và đá quý. Họ sở hữu nhiều công ty liên doanh và công ty con, bao gồm Nhà máy bia Myanmar với Kirin Holdings của Nhật Bản.

Bất chấp những bước đi như vậy, cuộc đàn áp của quân đội chính phủ đang leo thang. Một nhà đầu tư tập trung vào Myanmar có trụ sở tại Bangkok gọi các lệnh trừng phạt và đình chỉ thương mại là 'những bước đi nhỏ đúng hướng' trong việc bác bỏ cuộc đảo chính nhưng nói rằng chúng không đủ để thay đổi hành động của quân đội.

Ông nói việc đình chỉ tư cách thành viên của Myanmar trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á hoặc đóng băng tài sản ở Singapore do các cá nhân và công ty liên quan đến quân sự nắm giữ có thể gửi tín hiệu mạnh hơn so với các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ.

Trong chế độ quân sự trước đây của Myanmar, nhiều tập đoàn lớn đã bị trừng phạt vì có quan hệ mật thiết với quân đội. 

Ngoài các biện pháp trừng phạt có mục tiêu, đặc phái viên về quyền của Liên Hợp Quốc Thomas Andrews đã thúc giục các chính phủ nước ngoài trừng phạt Doanh nghiệp Dầu khí Myanma (MOGE) do nhà nước điều hành. Ủy ban đại diện cho Pyidaungsu Hluttaw - một cơ quan được thành lập bởi các nhà lập pháp bị phế truất - cũng như những người biểu tình và các nhóm nhân quyền cũng đã yêu cầu các chuyên gia dầu mỏ ngừng làm việc với MOGE. Họ cũng đã yêu cầu các tập đoàn năng lượng khổng lồ như Total, Chevron, Posco và PTT của Thái Lan không nộp thuế cho chính quyền.

Động thái này cũng gây ra những lời kêu gọi ngày càng tăng của những người biểu tình Myanmar nhằm tấn công nền kinh tế rộng lớn hơn như một phần của chiến dịch bất tuân dân sự của họ, ngay cả khi điều đó có nghĩa là mất việc làm lớn, nhằm làm đói chế độ tài chính và khiến đất nước không thể phục hồi.