(NB&CL) - Có thể nói, cùng thời với nhạc sĩ – NSƯT Thế Hiển không có người nào vừa chịu đi nhiều vừa sáng tác chắc tay và đa dạng như anh. Những ca khúc của NS Thế Hiển về người lính, thanh niên tình nguyện, biển đảo quê hương, gia đình, tình yêu đôi lứa… kể từ sau ngày giải phóng đất nước đến sau 4 thập kỷ vẫn được công chúng nhiệt thành đón nhận.

Viết trên dọc đường Tổ quốc

NS Thế Hiển kể, lúc nhỏ cha mẹ cứ bảo anh phải gắng học để không bị bắt đi quân dịch. Đến năm 1975, anh vừa tròn 20 tuổi và đang học trường Luật tại Sài Gòn. Hồi còn đi học, 4 anh em ruột trong gia đình anh ai cũng mê âm nhạc. Mỗi người đều biết chơi một loại nhạc cụ nên anh em tập hợp thành một ban nhạc và thường đi giao lưu, góp vui trong dịp đám tiệc đây đó. Sau ngày giải phóng đất nước, anh được mời tham gia phong trào Văn nghệ quần chúng ở phường 9, quận Phú Nhuận.

Cũng từ đây, mọi thứ đã thay đổi trong anh, “Lúc bấy giờ, những ca khúc cách mạng mới thật sự được tự do phổ biến rộng rãi. Còn trước đó, đa số sinh viên tụi tôi được nghe là những ca khúc phong trào học sinh, sinh viên không hà. Nghe nhạc cách mạng, tôi ngộ ra rằng: Âm nhạc cách mạng đích thực là đây! Âm nhạc đích thực luôn gắn với vận mệnh đất nước…”- NS Thế Hiển tâm sự.

Năm 1976, Đoàn ca múa nhạc Bông Sen vừa mới thành lập và đang tuyển sinh lớp Trung cấp thanh nhạc để đào tạo ca sĩ trẻ cho đoàn. Thế Hiển thi vào và anh trúng tuyển. Từ đó, Thế Hiển bỏ cả trường Luật, đi vào con đường hoạt động văn nghệ. Rồi sau 4 năm học, anh tốt nghiệp loại xuất sắc và trở thành đơn ca chính của đoàn. Sau đó Thế Hiển thường cùng với những ca sĩ, nghệ sĩ gạo cội lúc bấy giờ như NSND Quốc Hương, NSND Đỗ Lộc, NSƯT Tô Lan Phương, nhạc sĩ Kpa Y Lăng… ở trong đoàn xung kích thường đi phục vụ văn nghệ tận các vùng sâu, vùng xa. Đây là thời kỳ mà Đoàn ca múa nhạc Bông Sen luôn luôn có mặt ở những tuyến đầu, nơi các chiến sĩ bộ đội, thanh niên xung phong, công nhân nông – lâm trường… phục vụ. Đặc biệt, anh còn được cùng đoàn đi biểu diễn ở các nước Liên Xô, CHDC Đức, Cuba và sau đó được đi khắp đất nước để biểu diễn. Năm 1982, sau 2 năm “dạn dày sương gió”, Thế Hiển mới bắt đầu viết ca khúc để ghi lại những kỷ niệm từ những chuyến lưu diễn của mình. “Khi bong bóng bay” là một sáng tác đầu tay của anh viết khi anh đi xa và nhớ mẹ quê nhà.

“Nhưng đó là bài hát viết về chút kỷ niệm riêng mà thôi. Tôi thay đổi quan điểm sáng tác từ khi được nghe lời khuyên của chú Sáu Dân, tức cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt. Đó là dịp trong một lần đón đoàn cùng dùng cơm với chú, tôi đã hát cho chú nghe bài này. Nghe xong chú bảo các cháu hãy bớt cái tôi của mình đi, tình hình biên giới đang rất căng thẳng, hãy đến đó mà chia lửa với anh em bộ đội” – NS Thế Hiển nói.

Thế là “Hát về anh” đã ra đời vào năm 1983, khi anh cùng đoàn đến Đặc khu Quảng Ninh để phục vụ các anh bộ đội đang ngày đêm bảo vệ vùng biên giới phía Bắc đang trong giai đoạn rất căng thẳng.

Sau chuyến đi ấy, khi về Sài Gòn, anh đã cùng ca sĩ Đình Văn song ca “Hát về anh” với cây đàn thùng, và bài hát đã lan tỏa rộng rãi, đưa tên tuổi Thế Hiển đến gần với công chúng. Cũng chính nhờ “Hát về anh” mà năm 1985, Thế Hiển với tư cách là ca sĩ được UBND TP.HCM đặc cách trao giải thưởng 10 năm cống hiến bên cạnh 12 nhạc sĩ khác. NS Thế Hiển cho biết: “Khi đó tôi viết nhạc chưa qua trường lớp gì cả. Sau này, tôi được nhạc sĩ Xuân Hồng khuyên nên đi học Đại học sáng tác để viết vững tay và có nội lực hơn. Vậy là sau 5 năm, từ năm 1995, tôi đã hoàn thành bậc Đại học Sáng tác và Thanh nhạc ở nhạc viện”.

Với NS Thế Hiển, chỉ có đi mới nghe, mới thấy và cảm nhận được đất nước, con người và viết ra những điều mình biết, mình yêu và trăn trở. Thế nên, đa số những ca khúc của anh ra đời đều từ những chuyến đi thực tế ấy: “Chuyện đời xưa chuyện đời nay” viết năm 1984 trong chuyến đi biểu diễn phục vụ công nhân tại công trình nhà máy Thủy điện Trị An; “Nhánh lan rừng” viết năm 1986 trong chuyến đi phục vụ văn nghệ cho bộ đội tình nguyện tại mặt trận 479 khốc liệt của vùng biên giới Tây Nam (Xiêm Riệp, Campuchia); “Vỏ ốc biển” sáng tác năm 2012, là 1 trong 5 ca khúc mà anh viết về biển đảo quê hương nhân chuyến đi công tác nhiều ngày tại quần đảo Trường Sa. Ca khúc này được NS Thế Hiển sáng tác ngay trên tàu và cũng trong chuyến đi ấy, chính anh đã biểu diễn phục vụ các anh chiến sĩ đang ngày đêm canh giữ bảo vệ chủ quyền biển đảo nơi đầu sóng ngọn gió … Người ta bảo NS Thế Hiển viết nhật ký bằng âm nhạc cũng là vì thế.

Ngoài những sáng tác về người lính, thanh niên tình nguyện, công nhân, về quê hương… NS Thế Hiển còn viết rất nhiều ca khúc về đề tài xã hội: những nạn nhân chất độc màu da cam, những trẻ mồ côi lang thang cơ nhỡ, về người dân bị thiên tai lũ lụt… Đó là những: “Dấu chấm hỏi”, “Người mẹ và hoa sứ trắng”, “Mỗi trái tim một tấm lòng” “Người phu xe”,... Bên cạnh đó, sự đa dạng trong phong cách sáng tác của Thể Hiển còn thể hiện ở chỗ, anh còn viết những ca khúc trữ tình mang âm hưởng dân ca Nam Bộ như “Hoàng hôn màu tím”, dân ca Bắc Bộ như “Cho dù có đi nơi đâu”, hay “Đêm Mỹ Sơn huyền thoại” mang âm hưởng dân tộc Chăm…

Có thể nói, sáng tác của NS Thế Hiển đã len lỏi vào tận mọi ngõ ngách của cuộc sống.

“Tự hào thành phố tôi yêu”

NS Thế Hiển hiện đang sống trong căn hộ chung cư nhỏ nằm trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, Q.1, TP.HCM. Tôi gọi điện hẹn gặp khi anh vừa đi biểu diễn từ Bình Thuận trở về. NS Thế Hiển cho biết, đó là chuyến đi theo lời mời của đơn vị Lữ đoàn tên lửa bờ 681 ra mắt quỹ từ thiện “Khuyến học và Đồng đội” do chính đơn vị thành lập.

Vẫn vậy! 60 năm cuộc đời anh vẫn phơi phới sự nhiệt tình, niềm lạc quan, vẫn đi, vẫn sáng tác và ôm đàn cất cao tiếng hát. Anh bảo, anh yêu thành phố này và anh tự hào vì được sống ở đó. Gần 40 năm trôi qua, dù có đi đâu thì rồi anh vẫn quay về cái tổ ấm của mình. Cả khi anh có cơ hội định cư ở nước ngoài cùng vợ con nhưng anh vẫn từ chối. Cũng chính vì tình yêu ấy, NS Thế Hiển đã dồn rất nhiều tâm huyết để viết nên ca khúc “Tự hào thành phố tôi yêu”. Tác phẩm được tác giả xem như một khúc khải hoàn ca nhân kỷ niệm 40 năm ngày giải phóng hoàn toàn Miền Nam, thống nhất đất nước. Trong ca khúc, NS Thế Hiển viết:

Thành phố tôi yêu là nỗi nhớ những đêm không ngủ

Thành phố tôi yêu ngày xưa ấy đốt lửa đấu tranh

Vẫn cất tiếng hát giữa rào gai khói cay đạn thù

Vách cấm đêm mưa người mẹ già chuyền nắm cơm thơm…

Thành phố tôi yêu từng in dấu bước chân của người

Vượt sóng xa khơi tìm chân lý chiếu rọi khắp nơi…

Thành phố hôm nay là dòng sông có thêm tên đường

Từ đáy lòng sông người người vui chuyến xe ngược xuôi

Phố xá lấp lánh ánh đèn cao sáng đêm thị thành

Thành phố tôi yêu niềm hạnh phúc trong từng trái tim

Nhạc của NS Thế Hiển vốn vậy, giản dị, không cầu kỳ, rất thực tế, chân tình, gần gũi… và cái chất là ở chỗ đó.

Nguyên Pháp