Sửa Luật Đất đai trong giai đoạn nước rút

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt nam (VCCI) chia sẻ: Trong gần 10 năm có hiệu lực, Luật Đất đai 2013 chưa có sự thống nhất, đồng bộ với các văn bản pháp luật khác. Xung đột với nhiều Luật, Thông tư, Nghị định,... đang có hiệu lực.

“Chúng tôi nhận thấy Luật Đất đai có nút thắt liên quan đến 186 luật khác; hiếm luật nào có mức độ tác động lớn như vậy đến các luật khác”, ông Tuấn cho biết.

Theo ông Tuấn, xét riêng về thị trường bất động sản, thời gian qua, có nhiều dự án phải nằm yên trong nhiều năm bởi vì sự xung đột, chồng chéo giữa các luật liên quan tới Luật Đất đai, nhưng không có lối ra và bản thân các cơ quan thực thi ở địa phương cũng rất khó khi thực hiện. 

Nguyên nhân là do quy định giữa luật không giống nhau hoặc không rõ ràng, dẫn tới người thực thi tại các địa phương ngần ngại, trì hoãn. Vì vậy, ông Tuấn mong rằng trong thời gian tới, Ban soạn thảo dành ưu tiên để làm sao đồng bộ giữa các luật và Luật Đất đai.

Phó Tổng thư ký VCCI mong rằng, làm thế nào để quy trình, thủ tục trong thời gian tới phải đứng từ phía người thực hiện. Bởi vì nếu nhìn từ đạo luật, từ kinh nghiệm chúng ta thấy rằng, nếu góc nhìn chỉ ở từng đạo luật thì sẽ thấy không có nhiều vướng mắc.

“Nhưng khi người dân, doanh nghiệp, cơ quan, địa phương thực hiện thì phải nhìn với một quy trình của một dự án. Vì vậy, điểm gây tắc của dự án chính là việc phải thực hiện qua quá nhiều khâu”, ông Tuấn nói.

Trong khi đó, TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế nhận định: Dự thảo Luật đã sửa tới 80% về nội dung, hình thức so với luật hiện hành. Tuy nhiên vẫn cần phải làm rõ một số vấn đề, như là giá thị trường như thế nào, tiêu chí, tiêu chuẩn cần được phân nhóm rõ hơn, chỗ nào đấu giá, chỗ nào đấu thầu và cần phân theo cấp độ, khu vực và địa phương. 

Hay các quy định liên quan tới khung giá đất, phải căn cứ vào từng vị trí. Bởi trong một khu có thể có hàng trăm lô gồm cả lô mặt tiền và mặt trong. 

“Chúng ta cần làm rõ để nâng cao tính khả thi và hợp lý cho dự luật. Doanh nghiệp mong muốn khung giá này sẽ được điều chỉnh hàng năm, hay 2 - 3 năm một lần”, ông Lực nói.

4 nội dung quan trọng trong việc sửa đổi Luật Đất đai

Cũng liên quan tới việc sửa Luật Đất đai, ông Trần Hồng Hà, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường chia sẻ: Trong việc sửa Luật Đất đai có 4 nhóm nội dung then chốt.

Thứ nhất, liên quan quy hoạch quản lý đất đai. Đây là công cụ để Nhà nước với tư cách là cơ quan đại diện cho người dân, cho sở hữu toàn dân, thực hiện quy hoạch đất đai góp phần phân bổ tài nguyên quốc gia cho các lĩnh vực phát triển kinh tế;...

Theo Bộ trưởng, Luật Đất đai cùng các luật khác, như Quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch ngành có sử dụng đất, quy hoạch tỉnh phải bảo đảm đồng bộ, thống nhất. Các quy hoạch này phải tương tác để mang lại hiệu quả tốt hơn cho quản lý sử dụng đất cũng như góp phần phát triển kinh tế - xã hội.

Quy hoạch sử dụng đất có 3 cấp: quốc gia, tỉnh, huyện. Thông qua quy hoạch đất đai này, tiếp tục khẳng định vai trò của nhân dân, khẳng định sự tham gia của người dân, thể hiện tính dân chủ. Những vấn đề liên quan thu hồi đất, quản lý đất đai phải dựa vào quy hoạch sử dụng đất đai.

Thứ hai, liên quan đến định giá đất đai, tài chính đất đai dự thảo Luật có 2 nội dung quan trọng. Quy định sẽ thay đổi lại toàn bộ phương pháp định giá đất đai. 

Hiện có 4 phương pháp theo thông lệ quốc tế song chưa mang lại hiệu quả. Việt Nam có rất nhiều bảng giá, khung giá, giá đất cụ thể, nhưng thực tế tính chính xác chưa cao. Lần này, đã bỏ đi khung giá đất và xác định bảng giá đất hàng năm, đặc biệt phải đổi mới phương pháp định giá để phù hợp giá thị trường.

Theo ông Trần Hồng Hà, giá thị trường là giá đất mang tính phổ quát nhất trong điều kiện bình thường, không có biến động. Muốn có giá đất theo giá thị trường, phải có cơ sở dữ liệu thông tin đất đai chính xác. Khi có bảng giá đất thị trường thì việc định giá cụ thể sẽ xác định được.

Công tác quản lý đất đai cũng sẽ chuyển sang giai đoạn mới: Thực hiện các trách nhiệm với đất đai chủ yếu theo bảng này; đồng thời là cơ sở cho đấu giá đất đai. Về phía người dân dân khi làm các hợp đồng mua bán bất động sản thì giá kê khai trên hợp đồng chính là giá đánh vào nghĩa vụ thuế.

Thứ ba, liên quan đến quan điểm khi phát triển kinh tế có chuyển dịch đất đai từ nông nghiệp sang phi nông nghiệp. Đây là một trong những vấn đề gây bức xúc, với 60 - 70% khiếu nại, tố cáo. Nó liên quan tới quy hoạch, định giá. 

Cơ quan chức năng cần thay đổi khái niệm “giải phóng mặt bằng”, mà hình dung đó là quá trình chuyển dịch kinh tế đi đôi chuyển dịch sử dụng đất, có sự tham gia của người nông dân vào quá trình này.

Do đó, phải xem xét để các chính sách đền bù, bồi thường, tái định cư, bảo đảm sinh kế, thu nhập của người dân phải bằng, tốt hơn so với trước khi có dự án. Nói cách khác, trong những chính sách và từng dự án phát triển phải tính ngay đến an sinh xã hội, bảo đảm công bằng, chia sẻ các lợi ích mang lại từ quá trình phát triển đó.

Cuối cùng, vấn đề hết sức quan trọng nữa được dự án Luật xác định là phải hiện đại hóa quản lý, tinh gọn bộ máy, phân cấp triệt để, thực hiện tốt việc cung cấp dịch vụ công phục vụ nhân dân. Đó là quá trình chuyển đổi số thông qua xây dựng cơ sở dữ liệu về đất đai toàn diện, tích hợp, đa mục tiêu, trong đó có dữ liệu về giá đất. 

“Mọi dịch vụ cung cấp cho người dân phải được thông qua hệ thống này. Nhờ chuyển đổi số, cải cách thủ tục hành chính, minh bạch sẽ giúp người dân được quyền biết, giám sát thông tin theo quy định của pháp luật”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nói.