Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia chủ trì lễ ký kết thỏa thuận tại Istanbul, cho biết động thái này sẽ đánh dấu bước đầu tiên nhằm xoa dịu cuộc khủng hoảng lương thực quốc tế đang trầm trọng hơn do cuộc xung đột Nga - Ukraine.

Liên Hợp Quốc hy vọng thỏa thuận đi vào hoạt động hoàn toàn trong vài tuần và khôi phục các lô hàng về mức trước xung đột là 5 triệu tấn mỗi tháng, hai quan chức cấp cao của LHQ cho biết.

Nga và Ukraine là 2 trong số các nhà xuất khẩu lương thực hàng đầu thế giới và cuộc tấn công ngày 24/2 của Nga đã phong tỏa các cảng của Ukraine, làm hàng chục tàu mắc cạn, khiến 20 triệu tấn ngũ cốc mắc kẹt trong các hầm chứa và khiến giá ngũ cốc thế giới tăng cao.

"Chúng tôi đang xem xét tốc độ thực hiện rất nhanh. Chúng tôi bắt đầu vào thứ Bảy để thành lập Trung tâm Điều phối Chung (JCC)", một quan chức LHQ nói và cho biết thêm rằng các vấn đề nhỏ vẫn phải được giải quyết trước khi sáng kiến có thể hoàn toàn có hiệu lực.

Theo kế hoạch, phía Ukraine sẽ hướng dẫn các tàu đi qua các kênh an toàn để đến ba cảng, bao gồm cả trung tâm chính của Odesa, nơi chúng sẽ được chất đầy ngũ cốc. Sau đó, các tàu sẽ ra khỏi lãnh hải Ukraine ở Biển Đen, quá cảnh eo biển Bosphorus đến một cảng của Thổ Nhĩ Kỳ để kiểm tra và sau đó đi đến các điểm đến của họ.

Các quan chức cho biết thỏa thuận ban đầu sẽ có hiệu lực trong 120 ngày nhưng sẽ được gia hạn và nói thêm rằng họ "không dự kiến sẽ sớm dừng nó bất cứ lúc nào".

Khi được hỏi về cách thức giám sát việc thực hiện kế hoạch, quan chức LHQ cho biết đại diện của tất cả các bên sẽ làm việc trong JCC để giám sát hoạt động, kiểm tra tàu và các sự cố có thể xảy ra. Cả Ukraine và Nga đã đồng ý không tấn công bất kỳ tàu nào tham gia vào sáng kiến này.

Huy Hoàng (theo Reuters, AFP)