Các quan chức đại sứ quán Philippines và Trung Quốc đã rơi vào một cuộc khẩu chiến kéo dài bắt đầu từ tháng trước vì sự hiện diện của gần 200 tàu Trung Quốc lần đầu tiên được phát hiện ở Rạn san hô Whitsun trước khi lan ra các khu vực khác trong vùng biển tranh chấp.

Bắc Kinh phần lớn phớt lờ yêu cầu của Manila về việc các tàu rời đi, nói rằng bãi đá ngầm Whitsun là một phần lãnh thổ của Trung Quốc. Điều đó đã làm dấy lên sự phẫn nộ của Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana, người vào cuối tuần trước, cáo buộc Bắc Kinh có kế hoạch chiếm các địa điểm mới ở Biển Đông.

Hôm thứ Hai (5/4), Bộ Ngoại giao Philippines đã ủng hộ Bộ trưởng Lorenzana và nhắc lại lời kêu gọi của ông về việc rút các tàu, mà quân đội của Manila nói là một phần của 'lực lượng dân quân hàng hải' của Trung Quốc.

Bắc Kinh đã không phản ứng ngay lập tức trước tuyên bố này, tuyên bố của người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc hôm thứ Bảy (3/4) đã gọi những nhận xét của Lorenzana là "khó hiểu" và "thiếu chuyên nghiệp".

Manila cho biết tuyên bố của đại sứ quán Trung Quốc "chứa đựng sự sai trái trắng trợn" như tuyên bố rằng các tàu Trung Quốc đang trú ẩn khỏi "điều kiện thời tiết bất lợi khi không có" và "không có lực lượng dân quân hàng hải trong khu vực".

Manila cũng phản đối đại sứ quán Trung Quốc vì đã cố gắng "tường thuật sai sự thật rõ ràng về các tuyên bố chủ quyền rộng lớn và phi pháp của Trung Quốc" ở nơi mà Manila gọi là Biển Tây Philippines.

Rạn san hô Whitsun nằm cách tỉnh Palawan của Philippines 175 hải lý và cách đảo Hải Nam phía nam của Trung Quốc 638 hải lý.

Một chuyên gia địa chính trị cho biết lập trường lên tiếng của Manila về vấn đề Đá ngầm Whitsun cho thấy "mối nghi ngờ sâu sắc" trong chính phủ Philippines rằng Trung Quốc có ý định kiểm soát Whitsun, tương tự như việc họ tiếp quản Đá Vành Khăn vào năm 1995 và Bãi cạn Scarborough vào năm 2012.

Renato de Castro, giáo sư nghiên cứu quốc tế tại Đại học De ​​la Salle ở Manila, cho biết: "Các quan chức Philippines đang nhìn thấy dấu chân dẫn đến việc Trung Quốc chiếm giữ địa điểm này một lần nữa và biến nó thành một hòn đảo nhân tạo, sau đó có thể là một nơi đồn trú".

De Castro nói thêm: “Đó cũng là một vấn đề thể hiện với người dân Philippines rằng chúng tôi sẽ không để xảy ra một vụ chiếm giữ bãi cạn Scarborough nào nữa".

Những năm gần đây, Bắc Kinh đã biến một số bãi đá ngầm thành các đảo nhân tạo được trang bị cơ sở hạ tầng quân sự.

Kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2016, ông Duterte đã gác lại tranh chấp hàng hải, coi Trung Quốc là đối tác kinh tế và tách mình khỏi Mỹ, đồng minh an ninh của Manila.