Cơn ác mộng đã qua

Sau 3 năm, kể từ khi đại dịch COVID-19 xuất hiện và bùng phát vào cuối năm 2019 và đầu năm 2020, thế giới đã sẵn sàng xem nó chỉ còn là một cơn ác mộng đã qua. Nhân loại đang bắt nhịp trở lại với cuộc sống bình thường nhanh hơn tưởng tượng, khi chỉ cách đây hơn một năm, những sinh hoạt đời thường của hầu hết người dân trên hành tinh vẫn còn được xem như một điều xa xỉ.

Nhưng trước khi ghi nhận sự yên bình đang trở lại và hướng tới tương lai với những niềm hy vọng mới, chúng ta vẫn cần nhìn lại cơn ác mộng khủng khiếp đó, để nhận ra giá trị của sự bình yên và hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn.

Hiển nhiên, chẳng thể thống kê được đầy đủ tác động mà đại dịch COVID-19 gây cho thế giới trong vòng 3 năm qua. Tuy nhiên, chỉ một vài con số tiêu biểu về đại dịch COVID-19 cũng đủ khiến bất kỳ ai cũng phải sợ hãi. Đại dịch COVID-19, như tất cả chúng ta đều phải thừa nhận, là một trong những điều tồi tệ nhất trong lịch sử nhân loại.

Hãy nói đến số ca nhiễm, đến cuối tháng 11/2022 đã có ít nhất 640 triệu người mắc COVID-19 được xác nhận trên toàn thế giới. Tất nhiên, con số thực sự còn lớn hơn gấp bội. Nhiều ước tính trên thế giới đánh giá số ca nhiễm COVID thực sự phải lên tới hàng tỷ người. Cho đến nay, chỉ duy nhất một vùng lãnh thổ chưa bị COVID-19 xâm nhập, đó là hòn đảo nhỏ bé Tokelau với chỉ hơn 1.000 dân thuộc New Zealand ở phía nam Thái Bình Dương.

Đại dịch COVID-19 đến cuối tháng 11/2022 đã gây ra cái chết cho không dưới 6,61 triệu người. Tương tự số ca nhiễm, dựa theo tỷ lệ tử vong vượt mức, Viện Đo lường và Đánh giá Sức khỏe Mỹ và tạp chí Economist ước tính con số người thiệt mạng thực tế phải từ 16,6 đến 28,8 triệu người. Có nghĩa, COVID-19 là đại dịch tàn khốc nhất trong kỷ nguyên hiện đại, thậm chí chỉ kém đại dịch số một nhân loại là “Cái chết đen” do dịch hạch gây ra hồi thế kỷ 14 hay đại dịch cúm Tây Ban Nha cách đây hơn một thể kỷ.

Hẳn ai cũng hiểu rằng đại dịch COVID-19 thực tế còn tàn phá thế giới khủng khiếp hơn nhiều, không chỉ qua những con số ca bệnh và tử vong. Về mặt kinh tế, thiệt hại do đại dịch COVID-19 gây ra vô cùng lớn, khi nó kéo tụt nền kinh tế toàn cầu năm 2020 xuống mức -3,3% từ mức +2,6% vào năm 2019.

Điều đó có nghĩa đây là đợt suy thoái tồi tệ nhất kể từ cuộc Đại khủng hoảng 2005-2009. Đại học Cambridge ước tính thiệt hại mà đại dịch COVID-19 đã và sẽ còn gây ra cho nền kinh tế toàn cầu trong vòng 5 năm là khoảng 82 nghìn tỷ USD, gần bằng GPG toàn thế giới vào năm 2019 trước khi đại dịch bùng phát.

Tất nhiên, COVID-19 còn làm tê liệt và kéo tụt thành quả ở hầu hết lĩnh vực khác của xã hội. Theo Liên hợp quốc, nó đã làm tiêu tan hơn 4 năm tiến trình chống lại nghèo đói trên thế giới, qua đó vẫn khiến ít nhất 251 triệu người rơi vào cảnh nghèo đói cho đến năm 2030. COVID-19 cũng gây ra một cuộc đại khủng hoảng giáo dục, khiến gần 1,6 tỷ học sinh không thể đến trường trong một thời gian dài; đồng thời khiến 24 triệu học sinh sẽ không bao giờ có thể trở lại trường - bằng dân số cả một quốc gia trung bình.

Rõ ràng, để liệt kê đủ các tác động của đại dịch COVID-19 trong vòng 3 năm qua thì chẳng có giấy bút nào có thể ghi chép hết. Ngay cả mỗi người trong chúng ta cũng có thể viết được cả một cuốn sách từ những nỗi buồn đau, thiệt hại… mà mình phải gánh chịu sau 3 năm đại dịch, từ kinh tế, thể chất… cho đến tinh thần.

Nhưng, thật may mắn, tất cả đều đã qua đi. Thế giới sắp lần đầu tiên kể từ đại dịch COVID-19 xảy ra sẽ bước sang năm mới mà không còn phải mang theo nỗi ám ảnh từ con virus này. Niềm hy vọng, sự hứng khởi giờ sẽ trở lại với nhân loại vào đêm giao thừa 2023, dù ở phương Tây hay phương Đông.

Sự phục hồi mạnh mẽ và niềm tin vào tương lai

Cho đến nay, ngoại trừ Trung Quốc là quốc gia lớn duy nhất vẫn đang duy trì chính sách COVID-19 chặt chẽ, hầu hết các nước đều đã gỡ bỏ phần lớn các quy tắc kiểm dịch, thậm chí còn đã và đang thừa nhận SARS-CoV-2 chỉ còn là một dịch bệnh đặc hữu.

Theo thống kê của trang web du lịch nổi tiếng WEGO, tính tới cuối tháng 11 năm 2022 đã có tới 174 quốc gia mở cửa hoàn toàn với thế giới, khi không đòi hỏi du khách phải xét nghiệm COVID-19 hay cách ly khi nhập cảnh. Còn lại 31 quốc gia chỉ đòi hỏi xét nghiệm COVID-19, cùng 3 quốc gia và vùng lãnh thổ khác yêu cầu xét nghiệm và cách ly khi đến. Chỉ có 2 quốc gia là Trung Quốc vẫn theo đuổi chiến lược “Không COVID-19” và Ukraine đang trong hoàn cảnh chiến tranh chưa mở cửa biên giới.

Có rất nhiều cơ sở tin rằng COVID-19 không còn là một rào cản để thế giới tiến về phía trước trong năm 2023. Cho đến cuối năm 2022, hơn 5 tỷ người đã được tiêm vắc-xin đầy đủ (gần 65%). Nếu trừ nhóm trẻ dưới 6 tuổi chưa được phép tiêm ở hầu hết các quốc gia thì gần như dân số thế giới đã được bảo vệ cơ bản trước COVID-19. Mặc dù số ca nhiễm COVID-19 mới vẫn xuất hiện khá nhiều, song tỷ lệ tử vong do loại virus này chỉ còn ở mức 0,1%, thấp hơn khá nhiều so với nhiều dịch bệnh khác.

Sự hồi phục của nền kinh tế thế giới cũng đang diễn ra một cách ổn định và rõ rệt. Ngay vào năm 2021, sau khi nhiều nước đã sẵn sàng sống chung với COVID-19 thì nền kinh tế thế giới đã bùng nổ mạnh mẽ. Từ mức sụt giảm xuống -3,3% vào năm 2020, GDP thế giới đã tăng tới 5,8% vào năm 2021, tức khoảng cách lên tới 9,1%. Trong khi đó, GDP toàn cầu năm 2022 cũng được dự báo sẽ đạt khoảng 100 nghìn tỷ USD, tăng 4% so với năm 2022 và khoảng hơn 15% so với năm 2020.

Bởi vậy, dù vẫn còn những khó khăn vì cuộc chiến ở Ukraine hay biến đổi khí hậu, song thế giới hoàn toàn có thể bứt phá mạnh hơn nữa trong năm 2023. Sự kỳ vọng còn lớn hơn khi Trung Quốc, siêu cường kinh tế và được xem như “công xưởng của thế giới”, cũng đang dần bỏ bớt các hạn chế của mình, thậm chí có thể sớm từ bỏ chiến lược “Không COVID-19” để cùng thế giới bỏ lại đại dịch phía sau.

Rõ ràng, khác với năm 2020, 2021 hay cả 2022, phần lớn thế giới sẽ lần đầu tiên kể từ đại dịch trút bỏ được nỗi ám ảnh COVID-19 khi bước sang năm mới 2023. Chỉ cần vậy thôi, người ta cũng có thể tin vào một tương lai tốt đẹp hơn, hay ít nhất cũng “bình thường” hơn, ở phía trước.

Bùi Huy