Phải thừa nhận rằng, một cuộc bầu cử tổng thống - bất chấp tất cả ý nghĩa của nó đối với nền chính trị Mỹ - khó có thể thay đổi sự nhất trí lưỡng đảng đã được thiết lập hiện nay rằng Trung Quốc là một đối thủ cạnh tranh chiến lược của Mỹ.

Chính quyền Tổng thống Trump đã tạo rất nhiều áp lực đối với Trung Quốc và điều này có thể sẽ được chính quyền ông Biden duy trì một cách bền bỉ và toàn diện hơn, bởi vì Tổng thống đắc cử sẽ phải kết hợp sự gắn kết giữa tính nhất quán khi hoạch định chính sách trong cách tiếp cận của chính quyền với Trung Quốc và các đồng minh của mình.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là mối quan hệ giữa hai siêu cường này sẽ tiếp tục rơi tự do. Ngược lại, ông Joe Biden có thể mang đến cho Bắc Kinh một cơ hội quý giá để ổn định mối quan hệ song phương từ góc độ toàn cầu.

Những sự ưu tiên của Mỹ và Trung Quốc

Đầu tiên và quan trọng nhất, sẽ có một chủ nghĩa chống Donald Trump tổng thể khi nói đến chính sách đối ngoại dưới thời tổng thống Joe Biden. Cụ thể, điều đó có thể xảy ra ở một số thay đổi cơ bản trong các lĩnh vực chính sách chính như: biến đổi khí hậu, không phổ biến vũ khí hạt nhân, kiểm soát đại dịch COVID-19, thương mại quốc tế và ổn định tài chính.

Sẽ không có gì ngạc nhiên khi thấy chính quyền ông Biden xem xét lại, hoặc thậm chí tái gia nhập Hiệp định Paris về khí hậu, khuôn khổ thỏa thuận hạt nhân Iran và định hướng lại mối quan hệ với Tổ chức Y tế Thế giới, điều chỉnh lại cách tiếp cận của mình đối với Tổ chức Thương mại Thế giới, vốn đã hầu như bị Trump tẩy chay.

Chính quyền Joe Biden có thể chủ động thu hút lại các nền kinh tế lớn khác trên thế giới ở châu Âu và Nhật Bản, để đàm phán về một khuôn khổ thương mại và đầu tư mới. Trong tất cả những lĩnh vực này, Trung Quốc có thể và nên tìm thấy điểm chung đáng kể với Hoa Kỳ.

Thứ hai, có rất ít nghi ngờ rằng ông Biden sẽ từ bỏ chủ nghĩa đơn phương của Hoa Kỳ. Không chỉ vì điều này gây thiệt hại đáng kể cho vị thế toàn cầu của Mỹ, mà còn vì cách tiếp cận đa phương là điều cần thiết nếu Hoa Kỳ muốn khôi phục và duy trì một hệ thống liên minh vững chắc dưới sự lãnh đạo của mình.

Trong nhiệm kỳ của Tổng thống Trump, giới lãnh đạo Trung Quốc đã nhiều lần nhấn mạnh việc tuân thủ chủ nghĩa đa phương trong các vấn đề đối ngoại. Bây giờ là lúc để xem liệu "chủ nghĩa đa phương" mà Bắc Kinh chủ trương chỉ đơn thuần là hướng tới, hay một chính sách thực chất để Trung Quốc có thể khởi xướng một cách tiếp cận mới, đối với một chính quyền mới ở Washington, nơi cũng ủng hộ chủ nghĩa đa phương trong các vấn đề toàn cầu.

Xét cho cùng, cả Hoa Kỳ và Trung Quốc đều liên kết với nhau một cách không thể thay đổi được với cùng một thế giới, bất chấp "cạnh tranh chiến lược" đang diễn ra giữa họ. Nhiều khả năng là một cách tiếp cận đa phương đối với các vấn đề toàn cầu sẽ dẫn đến việc trao đổi thông tin mang tính xây dựng hơn giữa hai cường quốc trong các vấn đề quốc tế.

Thứ ba, nền kinh tế toàn cầu đang đối mặt với rủi ro đáng kể về một cuộc khủng hoảng tài chính lớn - hoặc ít nhất là một cuộc suy thoái toàn cầu - phần lớn là do việc nới lỏng định lượng chưa từng có do đại dịch COVID-19 gây ra, đã bơm hàng nghìn tỷ đô la vào thị trường để ngăn chặn một nền kinh tế suy sụp.

Tại đây, Bắc Kinh và Washington có thể tìm thấy điểm chung vững chắc trong việc duy trì sự ổn định tài chính toàn cầu. Và không chỉ vì Trung Quốc có dự trữ ngoại hối lớn nhất thế giới và là nước nắm giữ tín phiếu kho bạc lớn thứ hai của Mỹ. Một cuộc khủng hoảng tài chính sẽ là thảm họa đối với cả Trung Quốc - cường quốc thương mại lớn nhất thế giới - và Hoa Kỳ, nơi mà sự ổn định tài chính là rất quan trọng đối với sự thịnh vượng kinh tế.

Thứ tư, lợi ích của cả Trung Quốc và Hoa Kỳ là xây dựng một cơ chế thích hợp để quản lý khủng hoảng, vốn hầu như không tồn tại ngày nay, để đối phó với các vấn đề nhạy cảm như Biển Đông và eo biển Đài Loan để ngăn chặn căng thẳng kéo dài leo thang xung đột nguy hiểm.

Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, điều quan trọng là không nên kỳ vọng quá nhiều từ chính quyền Joe Biden, đặc biệt là việc xây dựng khung chính sách được xác định rõ ràng liên quan đến Trung Quốc trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022.

Mỹ và Trung Quốc sẽ điều chỉnh để thích nghi

Các ưu tiên trước mắt của Tổng thống đắc cử Joe Biden sẽ bao gồm thúc đẩy hòa giải dân tộc sau cuộc bầu cử bị chia rẽ sâu sắc và nhiều cảm xúc, kiểm soát đại dịch COVID-19, kích thích một nền kinh tế vẫn đang quay cuồng với đại dịch và củng cố sự thống trị của Đảng Dân chủ bằng cách hướng tới một chiến thắng vào giữa nhiệm kỳ năm 2022.

Trong khi đó, chính quyền mới phải tập trung vào việc khôi phục vai trò lãnh đạo của Hoa Kỳ trong số các đồng minh, vốn đã bị tổn hại đáng kể bởi chủ nghĩa đơn phương độc đoán của Tổng thống Trump.

Ông Joe Biden và phe của ông hiểu rằng, sức mạnh của Hoa Kỳ không chỉ bắt nguồn từ sức mạnh nội lực của Hoa Kỳ, mà còn ở hệ thống liên minh do Hoa Kỳ lãnh đạo đã thịnh hành kể từ khi Thế chiến II kết thúc.

Sẽ có một khoảng thời gian để giới lãnh đạo Trung Quốc báo hiệu một số thay đổi chính sách và sáng kiến đối với Mỹ, nếu Bắc Kinh thực sự tin rằng ổn định mối quan hệ Mỹ-Trung là vì lợi ích quốc gia của Trung Quốc.

Không có gì vô lý khi cho rằng những thay đổi và sáng kiến này sẽ được đón nhận, nếu chúng thể hiện quyết tâm của Bắc Kinh trong việc tuân thủ chính sách cải cách và cởi mở trong nước, cũng như cam kết của họ đối với các chuẩn mực, nguyên tắc và quy tắc đã được thiết lập trong các vấn đề quốc tế.

Do đó, có thể kỳ vọng rằng cạnh tranh Mỹ-Trung từ đó sẽ diễn ra trong sự kiểm soát tốt hơn. Rốt cuộc, điều thực sự gây nguy hiểm cho hòa bình và ổn định thế giới, cũng như tương lai của quan hệ Mỹ-Trung, không phải là "cuộc cạnh tranh chiến lược" giữa hai cường quốc, mà là sự không chắc chắn do một cuộc cạnh tranh mà cả hai cường quốc đều không theo kịp các quy tắc trò chơi được tôn trọng, nhưng lại hành xử tùy tiện chỉ vì lợi ích cá nhân được xác định trong phạm vi hẹp.

Tổng thống đắc cử Joe Biden đã sẵn sàng thay đổi nước Mỹ. Sự thay đổi ấy không chỉ là "muốn hàn gắn nước Mỹ" trong tuyên bố thắng cử, mà còn sẵn sàng ở một quá trình hợp tác quốc tế. Ở đó, quan hệ Mỹ-Trung về bản chất có thể không có nhiều khác biệt, nhưng chắc chắn sẽ thay đổi về hình thức, và mọi thứ sẽ bắt đầu từ giọng điệu...